27 feb 2013

Gouden Boekenuil 2013 - shortlist

Vandaag werden volgende 5 auteurs genomineerd die zullen meedingen naar de felbegeerde prijs van 25.000,00 € en een kunstwerk van Philip Aguirre, prijs die zal uitgereikt worden op 4 mei 2013 in Kunstencentrum Vooruit in Gent.  


Pier en Oceaan - Oek de Jong


 
Oek de Jong schreef acht jaar aan deze omvangrijke autobiografische familieroman. Het verhaal begint in 1952, niet toevallig het geboortejaar van de schrijver, en eindigt in 1971, als de negentienjarige jongeman aan zijn seksuele ontwaken een volwassen dimensie heeft gegeven. Ondertussen is een hele resem personages aan de lezer verschenen: de ontgoochelde moeder die een lesbische vriendschap uit de weg ging voor een leven met man en kinderen, de praatgrage en afwezige vader en de vrijgevochten oom-fotograaf. ‘Pier en Oceaan’ is een psychologisch realistische roman met veel aandacht voor zintuiglijke waarneming en sfeer.

De man zonder ziekte - Arnon Grunberg


 
Arnon Grunberg houdt ervan om zijn personages figuurlijk – soms ook letterlijk – tot op hun vel uit te kleden, hen van alle illusies te beroven, en hen te laten spartelen in een zinloos universum. Ook in ‘De man zonder ziekte’ is dat het geval. Een jonge architect stuit op de grenzen van de menselijke waardigheid en autonomie, als hij opdrachten krijgt in Irak en Dubai. De architectuur wordt samen met hem ontmaskerd. Arnon Grunberg gebruikt in ‘De man zonder ziekte’ de actualiteit om zijn gelijkmoedig cynische blik op deze wereld te laten vallen.

                   

                     Ons kamp - Marja Vuijsje



 
'Ons Kamp' is het verhaal van een progressieve joodse bakkersfamilie, de familie van Vuijsje zelf. Als overtuigde sociaal-democraten streefden ze ernaar moderne en aangepaste Nederlanders te zijn en vonden ze de joodse identiteit achterhaald. Maar toen de oorlog uitbrak, drukten de Neurenberger rassenwetten een stempel op al wie joods was. Wie onderdook kon aan de nietsontziende destructie ontsnappen, wie afwachtte werd gedeporteerd en vermoord. De verhalen van de kampen blijven ook jaren nadien als demonen rondwaren in de joodse families. Ook het Palestijns-Israëlisch conflict doet de gemoederen geregeld oplaaien. Marja Vuijsje heeft een diepgaand beeld geschetst van de opkomst en lotgevallen van vier generaties Nederlandse Joden.

Dit zijn de namen - Tommy Wieringa


 
‘Dit zijn de namen’ bevat twee verhalen die tot elkaar naderen en elkaar in het slot ontmoeten. Het ene verhaal vertelt de vreselijke lotgevallen van een groep illegale zwervers die door gewetenloze smokkelaars een eindeloze prairie worden opgestuurd. In het andere verhaal wil een Oost-Europese politie-officier, die zich een joods deuntje uit zijn jeugd herinnert, zich bekeren tot het Jodendom. Zijn gesprekken met ‘de laatste rabbi’ zorgen voor diepe ernst en prachtige humor. ‘Dit zijn de namen’ leest als een moderne parabel over geloof, wreedheid en xenofobie.


                 Post Mortem - Peter Terrin


 
Beroemde schrijvers zijn vaak bang voor hun toekomstige biografen. In ‘Post Mortem’ voert Peter Terrin zo’n biofobe schrijver ten tonele. Emiel Steegman besluit voor het eerst zijn leven als grondstof voor een boek te gebruiken. Hij gruwt van de gedachte dat, als hij nu zou sterven, zijn dochtertje hem uit een biografie zal leren kennen. In het ruime eerste deel van de roman lopen het leven van Emiel Steegman en dat van zijn personage T, werkelijkheid en fictie, door elkaar. Maar wanneer zijn dochtertje in een coma raakt, legt Steegman zijn fictief alter ego T het zwijgen op en tikt op een oude Olivetti het verslag van de pijnlijke en dramatische dagen. ‘Post Mortem’ is een aangrijpende maar ingewikkelde roman, met knappe observaties en op een discrete wijze “unheimlich”.


    25 feb 2013

    Haruki Murakami - De broodjesroofverhalen

    In de reeks kortverhalen die begeleid worden door de surrealistische tekeningen van de Duitse kunstenares Kat Menschik, is De broodjesroof-verhalen het tweede couplet. Normaal gezien gaat het om verhalen die reeds aan bod kwamen in eerdere verhalenbundels en nu extra in de verf worden gezet. In dit geval is dat half de waarheid. De tweede broodjesroof had ik al gelezen in De olifant verdwijnt, een prima verhalenbundel die ik vorig jaar las. De broodjesroof is echter een apart inleidend verhaal dat nooit eerder werd vertaald. Hierin schetst Murakami het verhaal waar De tweede broodjesroof naar verwijst en wordt het graantje gezaaid van de latere paranoia, waarbij een pasgetrouwd koppel een McDonalds-restaurant overvalt en dertig big macs eist.

    De link tussen beide verhalen moet u zelf maar ontdekken. Ik zou al snel te veel prijsgeven. De broodjesroofverhalen zetten in ieder geval een mooie traditie verder. Murakami's mooiste verhalen gebundeld in een klein kunstwerkje. De broodjesroof-verhalen zijn niet van hetzelfde kaliber als Slaap, maar de bundeling van deze twee met elkaar verbonden verhalen zal niet misstaan in de boekenkast van menig fan en verzamelaar.

    Özkan Akyol - Eus

    Eus is de jongste van drie zonen uit een niet traditioneel Turks gezin. Vader is een norse man die niet veel opheeft met traditionele waarden. Hij laat geen kans onbenut om de boel te belazeren en leeft van een uitkering. Hij gaat niet naar de moskee en zuipt de hele dag. De zonen worden op jonge leeftijd uitgezonden om een baantje te zoeken, waarbij hij de zuurverdiende centen voor zichzelf houdt. Zo dwingt hij zijn kinderen en ook Eus om zelf in hun onderhoud te voorzien. Op niet altijd even legale wijze verdienen ze zelf wat zakgeld voor het in de zakken van hun vader verdwijnt. Vanaf vader met pensioen is en regelmatig naar Turkije trekt, kan Eus zich bevrijden om zelf een leven op te bouwen.

    Als puber doet Eus het niet zo slecht. Net als zijn broers is hij een goede leerling en vindt hij ook aansluiting bij het Nederlandse klootjesvolk. Niet dat het zijn beste vrienden worden, maar door zijn minder strikte opvoeding aanvaarden ze hem meer. Op school loopt hij achter bij de meisjes. Met schade en schande doet hij de nodige ervaring op, maar al gauw stoot hij op een barrière. De vrome Turkse meisjes willen pas seks na het huwelijk, terwijl de Hollandse sloeries het zomaar weggeven. Eus start een opleiding aan de Hogeschool, maar enkel om de toelage te incasseren. Hij heeft immers onder druk van zijn vader Turis een baantje als afwasser aangenomen.

    Zijn broer Kosta komt op de proppen met het plan een groots Turks feest te organiseren, waar traditionele Turkse muziek wordt gedraaid. Al bij de eerste editie wordt duidelijk dat ze een gat in de markt hebben gevonden. Het leven loopt een jaar op rolletjes en Eus vindt ook een vaste Turkse vriendin. Als ze besluiten niet te wachten met seks tot het huwelijk, loopt het echter fout en verbreekt ze de relatie. Kort daarop worden Eus en zijn broers verstoten door hun vader, waardoor de familiebanden verbrokkelen en Eus op zichzelf is aangewezen.

    Er volgt een bevlogen periode van drank en seks. Eus geeft uiteindelijk zijn baantje op bij het restaurant en scharrelt rond met diverse meiden. Alles loopt goed tot hij één van hen, Meltem, zwanger maakt. Tot overmaat van ramp blijkt ze getrouwd te zijn met een traditionele Turk die hen beiden met de dood bedreigt. Eus moet naar Turkije vluchten tot de storm is overgewaaid.

    Terug in Nederland acht Eus de tijd rijp om wat poen te verdienen. Zijn beste vrienden kweken ondertussen weed of doen aan afpersing. Via zijn broer Kosta kan Eus terecht als chauffeur bij diens schoonfamilie, een bende zigeuners. Ze houden er een lucratieve business op na; ze schuimen namelijk handelszaken in Europa af om hen van hun inkomsten te beroven. Voor Eus het goed en wel beseft, zwemt hij in het geld, tot de dag dat de politie aan zijn deur staat.

    Eus is een semi-biografische schelmenroman die prima het midden houdt tussen camp en literair vakmanschap. Het verhaal is erg geloofwaardige door de kleurrijke personages en het veelvuldig gebruik van slang. Een leuk detail is dat elke stad wordt omschreven en niet bij naam genoemd, bv. Koekstad, Lichtstad, ...
    Özkan Akyol brengt met zijn debuut een doorleefd verhaal vanuit de Turkse achterbuurten, maar haast achteloos worden er grotere topics aangehaald zoals interraciale verhoudingen, het uitmelken van vadertje staat en de rol van familie en geloof in het dagelijkse leven.

    22 feb 2013

    Boeken van mijn vrouw : Charles Lewinsky - Terugkeer ongewenst

    Terugkeer ongewenst is het deels waargebeurde, deels fictieve levensverhaal van de Joodse acteur, entertainer en regisseur Kurt Gerron, die in de jaren twintig en dertig grote triomfen vierde in Berlijn. In 1933 vlucht hij voor de nazi’s en belandt via Wenen en Parijs in Nederland, waar hij onder andere optreedt in de Joodsche Schouwburg in Amsterdam en meewerkt aan verschillende Nederlandse speelfilms. Samen met zijn vrouw Olga wordt hij in 1943 geïnterneerd in Westerbork en van daar gedeporteerd naar Theresienstadt, waar de SS hem vraagt een film te maken waarin het vernederende gettobestaan wordt voorgesteld als een paradijs. Weigeren betekent transport naar Auschwitz, meewerken betekent verraad aan zichzelf en aan zijn kunst. Dit duivelse dilemma vormt de kern van dit adembenemende boek, dat tevens een betoverende en tegelijk tragische liefdesgeschiedenis is.

    Een fascinerende roman over de macht van het geweten, de kracht van de liefde en de desastreuze wending van de geschiedenis. (bron : awbruna.nl)

    20 feb 2013

    Het groeiende succes van boekentrailers

    Boekentrailers zijn nog een vrij recent fenomeen, maar winnen gaandeweg aan populariteit. Kanalen als You Tube zijn daar uiteraard niet vreemd aan. Het handelsmerk boekentrailer bestaat al sinds 2003, maar pas de laatste jaren kunnen we spreken van een echte boem.

    Een zoekactie op Google levert miljoenen resultaten op, een bewijs dat de boekentrailer aan een flinke opmars bezig is en de term blijft kleven. De manier waarop ze gemaakt zijn, verklaart tevens hun succes. Trailers moeten in de eerste plaats doen voor boeken wat die andere filmpjes doen voor films: volk lokken.

    Hierbij de knappe boekentrailer van De gebroeders Sisters van Patrick Dewitt.

    18 feb 2013

    Denis Johnson - Treindromen



    Denis Johnson is een mediaschuwe, weinig bekende auteur die door zijn collega's echter op handen wordt gedragen. Zijn novelle Treindromen werd genomineerd voor de prestigieuze Pullizer Prize, waarvoor echter geen van de drie kandidaten werd weerhouden. In dit kleinood ligt het leven vervat van Robert Grainier, een dagloner in het snel veranderende Amerikaanse Westen van het begin van de twintigste eeuw. Johnsons stugge vertelstijl is typerend voor de harde tijd waarin Grainier zijn leven tracht op te bouwen. Hij huwt pas op late leeftijd en enkele jaren later verliest hij zijn gezin in een bosbrand op het stukje grond dat hij met moeite had bijeengespaard.
     
    Zoekend naar een oorzaak voor dit onrecht graaft hij in zijn verleden. Er was die akelige periode dat hij samen met enkele collega’s een Chinese arbeider probeerde te lynchen, omdat hij een diefstal had gepleegd. De aanslag op zijn leven mislukte, maar Robert meent dat de man hem heeft vervloekt. Er was ook die tijd dat hij als tiener een stervende zwerver liet stikken. Robert meent dat God meer dan reden genoeg heeft om hem te straffen.
     
    Robert Grainier blijft zijn verdere leven in de ban van het verlies van vrouw en kind en waart rond tussen de assen van zijn vroegere thuis. Hij krijgt visioenen van zijn verloren familie, maar zal hen niet terugkrijgen. In één van die visioenen vertelt zijn vrouw Gladys dat hun dochter Kate is ontkomen aan de vlammen. Ze is opgegroeid bij de wolven en waart door de bossen als het wolfsmeisje dat de omwonenden danig schrik aanjaagt.
     
    Tot zijn tachtiger jaren blijft Robert ter plaatse en bouwt hij een nieuwe hut op de resten van hun vroegere huis. In de winter gaat hij werken om zijn proviand te vergaren. Het werk dat hij vroeger deed, kan hij met de jaren niet meer aan.  Hij was toen werkzaam in het bouwen van grote werken, zoals bruggen, om treinverbindingen tot stand te brengen. Het waren immers barre tijden en menig arbeider verloor het leven.De jaren hebben echter zijn lichaam gesloopt en later zal hij vracht vervoeren voor de plaatselijke bevolking van Bonners Ferry.
     
    Deze korte roman zit vol met rake personages en mooie verhalen, maar de verteller is kort van stof. Elk verhaal stikt van de poëzie en is zwanger van betekenis. Maar welke plaats je deze vertellingen in het geheel geeft, mag je zelf beslissen. Treindromen is een verhaal dat aanzet om meermaals herlezen te worden.

    15 feb 2013

    Longlist Europese Literatuurprijs 2013 bekend

    Mr. Gwyn, De verliefden en Suikertand zijn enkele van de 21 titels op de longlist van de Europese Literatuurprijs 2013. Dertien Nederlandse en Vlaamse kwaliteits-boekhandels selecteerden de beste romans uit het aanbod van in 2012 in vertaling verschenen Europese literatuur. De prijsuitreiking zal begin september plaatsvinden.

    De volgende eenentwintig titels zijn genomineerd voor de longlist:

    Lionel Aso van Martin Amis,
    Mr Gwyn van Alessandro Baricco
    Limonov van Emmanuel Carrère
    De trofee van Mircea Cartarescu
    Fantoomliefde van Aminatta Forna
    Rug aan rug van Julia Franck
    Het paradijs, opgroeien na de val van de muur van Andrea Hanna Hunniger
    In tijden van oorlog van Alexis Jenni
    Liefde van Karl Ove Knausgård
    Coyote van Hari Kunzru
    Zola Jackson van Gilles Leroy
    Terugkeer ongewenst van Charles Lewinsky
    Coupé nr 6 van Rosa Liksom
    Herinneringen van Torgny Lindgren
    Suikertand van Ian McEwan
    Het boek Henry van Hilary Mantel
    De verliefden van Javier Marías
    Steen op steen van Wieslaw Mysliwski
    In tijden van afnemend licht van Eugen Ruge
    Verdriet van de engelen van Jón Kalman Stefánsson
    Leren bidden in het tijdperk van de techniek van Gonҫalo M. Tavares

    De Europese Literatuurprijs bekroont de beste Europese roman die in het afgelopen jaar in Nederlandse vertaling is verschenen en wordt in 2013 voor de derde keer uitgereikt. Eerder ging de prijs naar Marie NDiaye’s roman Drie sterke vrouwen en naar Alsof het voorbij is van Julian Barnes.

    De prijs bestaat uit een geldbedrag van €10.000 voor de schrijver van het bekroonde boek en € 2.500 voor de vertaler. De shortlist zal in mei bekend worden gemaakt, de winnaar in september.

    14 feb 2013

    Jens Christian Grondahl - Voordat we afscheid nemen


    In zijn nieuwe roman wijkt Jens Christian Grøndahl af van zijn gekende thema's. De etnische afkomst van het hoofdpersonage Barbara is slechts een gegeven dat geen verdere invloed heeft op het verhaal. Ze is van Indische afkomst en op jonge leeftijd geadopteerd door een Deens gezin. Op later leeftijd zal ze wel naar Calcutta reizen om antwoorden te zoeken, maar daar geland weet ze al niet meer wat ze dacht te vinden. Het leidmotief van deze roman is ontegensprekelijk de grote leeftijdsdrempel tussen Barbara en Marcus. Na acht jaar samen laat Marcus haar op de Akropolis in de steek. Hij wil niet dat ze verder samenleeft met een alsmaar ouder wordende man, hij is al in de zestig, terwijl zij nog de leeftijd heeft om opnieuw te beginnen.
     
    Barbara is er het hart van in. Ze wil helemaal niet opnieuw beginnen of kinderen krijgen met een jongere man, maar Marcus is niet van zijn idee te brengen. De breuk is abrupt en ze verlaat hun gezamenlijke woonst in Kopenhagen om terug bij haar moeder in te trekken. Die is ook alleen en werd verlaten omwille van haar overmatig drankgebruik. Het lukt Barbara om langzaam een eigen leven op te bouwen. Ze leert zelfs nieuwe vrienden kennen die haar op sleeptouw nemen. Ondanks diverse bekoringen is ze niet geneigd in te gaan op verschillende avances van potentiële nieuwe levenspartners. Tot ze Asger ontmoet.
     
    Deze viriele dertiger brengt haar aan het twijfelen. Hij is immers bereid alles voor haar op te geven. Zijn huwelijk en zijn gezinsleven, hij heeft twee kinderen. Hun kus maakt haar ingeslapen begeerte terug wakker. Met moeite wijst ze hem af, maar ze blijft twijfelen tot op het moment dat ze een telefoontje van een kennis krijgt dat Marcus in Brussel woont. Hij is oud en ziek en weigert de behandeling voor prostaatkanker. Zijn ziekte en ouderdom zorgen ervoor dat hij niet meer als fotograaf de wereld kan rondreizen. Hij ziet dan ook weinig zin in een verlengd bestaan.  
     
    Barbara twijfelt geen seconde en zegt haar nieuwe leven op. Ze reist naar Brussel en treft daar een oude, misnoegde man die ze met moeite kan overtuigen dat hij haar fout heeft ingeschat. De weinige tijd die hen nog samen rest, wil ze optimaal benutten. Ze zal hem niet meer verliezen.
     
    Voordat we afscheid nemen beschrijft het dagdagelijkse leven in al zijn facetten, wat in het begin soms wat saai kan overkomen. Naarmate je verder leest merk je echter dat deze roman handelt over het echte leven: waar we vandaan komen, waar we naartoe gaan en de keuzes die we onderweg maken. Het verhaal is geschreven in een klassieke stijl zoals we die ook kennen van bv. Ian McEwen met veel oog voor detail en de dagelijkse beslommeringen van de mooi uitgewerkte personages. Bovenal is Voordat we afscheid nemen een meeslepende roman over vechten tegen hardnekkige vooroordelen en onvoorwaardelijke liefde.

    11 feb 2013

    Herta Müller - Vandaag was ik mezelf liever niet tegengekomen


    “Ik ben ontboden. Donderdag om tien uur precies.” De openingszin die me doet denken aan Het proces van Franz Kafka : "Iemand moest Josef K hebben belasterd, want op een ochtend, zonder dat hij iets kwaads had gedaan, werd hij zomaar gearresteerd". Het is de rode draad door het verhaal waarin een jonge vrouw zich moet melden bij de Securitate, de gevreesde Roemeense inlichtingendienst. Zij dient haar opwachting te maken bij majoor Albu die haar aan een verhoor onderwerpt. Dat is een gebeurtenis die vaker plaatsvindt. Een groot deel van het boek bestaat uit indrukken van dat verhoor, de last die het vooruitzicht ervan met zich meebrengt en de reis er naar toe met de tram. De gedachten van de ik-persoon waaien alle kanten op.
    Het gedrag van de trambestuurder en van sommige medepassagiers worden minutieus onder een vergrootglas gelegd. Dat begint al bij het instappen als de vrouw zich voorneemt een oude man voor te laten gaan. Ze beschrijft de magere man als volgt. “In zijn broek zitten geen billen, geen heupen, alleen knieën.”
     
    Geleidelijk leren we de hoofdpersoon wat beter kennen. Zij is gescheiden van haar eerste man en leeft nu samen met Paul, zoon van een parfumcommunist. Paul is een liefhebber van brandewijn. Om zes uur gaat de bar open maar pas vanaf elf uur is alcohol toegestaan. Daarom gaat de brandewijn eerst in koffiekopjes en pas later in glazen. De ik-figuur richt zich vaak tot haar vriendin Lili die bij een vlucht naar het buitenland door een grenswacht is doodgeschoten.
     
    De hoofdpersoon was werkzaam in een fabriek maar is ontslagen na verklikt te zijn. Overal ligt dreiging op de loer. Via omzichtige beschrijvingen krijgt de lezer de verschrikkingen van het leven in een dictatuur mee. Het is een permanente oefening in ongemakkelijkheid. Er zijn verontrustende signalen die om duiding vragen. Wat is de betekenis van de man die tussen de vuilnisbakken rondstruint? Wat moet de rode auto met de twee inzittenden aan de voet van de torenflat waar de vrouw woont? Is het motorongeluk van Paul toeval of opzet? De vrouw en Paul slapen slecht.
     
    Onzekerheid kruipt in alle poriën. Zelfs het taalgebruik lijkt ondergronds te gaan.
    Wat de verontrusting doet toenemen zijn de behoeftige omstandigheden waarin de mensen verkeren. Mensen staan in de rij voor openbare toiletten en maken gebruik van een draagbare deur als zij aan de beurt zijn. Somberheid is troef. Men zingt een lied waarin de dood wordt voorgesteld als het gratis deel van het betaalde leven.
     
    Er zijn vier manieren om met het leven om te gaan: de beste is nooit ontboden worden en niet gek worden. De slechtste is gek worden en ontboden worden. Voor de vrouw en Paul komt het leven neer op wel ontboden worden maar niet gek worden. Dat is al een hele kunst. Het boek is een monotone klaagzang. Dialogen worden zonder aanhalingstekens weergegeven want zijn volkomen ontleend aan de verteltrant van de hoofdpersoon. Zij is niet bereid haar perspectief te delen. Gelukkig staan er in het boek prachtige pareltjes van zinnen. Bijvoorbeeld: “Uitgesloten dat je met kalmte geluk kunt maken.”of “De lege stoelleuningen achter de ramen werden snel passagiers als ik ernaar keek.” Zonder die stijl zou het lezen van Müller je bedrukt de adem ontnemen. Soms is lezen doorzetten. Met de toekenning van de Nobelprijs wordt de schrijver geëerd door de wereld na eerst in eigen land vertrapt te zijn. Zelfs in uitzichtloze omstandigheden kan genoegdoening schuilen.
     
     

    Wordt verwacht : David Pefko - Daar komen de vliegen

    Zijn vorige prijswinnende roman Het voorseizoen is nog maar amper verteerd en David Pefko heeft al een opvolger klaar in de vorm van een 400 pagina's tellende klepper met als titel Daar komen de vliegen. Verschijningsdatum is 29 april.  
    De hoofdpersoon in Daar komen de vliegen heeft al op jeugdige leeftijd meer vijanden dan vrienden, torenhoge schulden en geen idee hoe hij zijn leven weer vorm moet geven zonder in de problemen te raken. Er is één ding waar hij wel echt goed in is: de liefde. Hij charmeert, versiert, manipuleert en vertelt zulke mooie verhalen dat hij alle vrouwen weet in te pakken. Maar op een dag wordt hij wakker en heeft hij maar één vurige wens: dat een vrouw hem nu eens genadeloos kapot zal maken. Er is één vrouw in zijn leven die dat lijkt te kunnen (en het is niet eens zijn moeder). Juist daarom voelt het als echte liefde. Echte, verstikkende, belachelijke liefde tussen twee verloren zielen die allebei op zoek zijn naar een thuis. Daar komen de vliegen is een verhaal over onze tragische zoektocht naar echte liefde, veiligheid en geluk, een zoektocht die nooit zal eindigen.

    - De verschijning van deze roman is verlaat tot februari 2014 -

    10 feb 2013

    BNG Literatuurprijs 2012

    Christiaan Weijts heeft gisteren de BNG Literatuurprijs 2012 toegekend gekregen naar aanleiding van zijn roman Euforie (Uitgeverij De Arbeiderspers).

    De schrijver ontving de prijs, een cheque ter waarde van 15.000 euro en een sculptuur van Theo van Eldik, gisteren in de Amstelkerk te Amsterdam.
    De jury besloot dit jaar slechts vier auteurs te nomineren. Overige genomineerden waren Auke Hulst (Kinderen van het Ruige Land, J.M. Meulenhoff), Joost Vandecasteele (Massa, De Bezige Bij Antwerpen) en Annelies Verbeke (Veronderstellingen, Uitgeverij De Geus).
    De lezersjury van medewerkers van het Cultuurfonds BNG verkoos dit jaar een andere winnaar, namelijk Annelies Verbeke. De lezersjury roemde Verbeke’s laatste werk Veronderstellingen om ‘de originaliteit, de absurde humor en de onderlinge verbondenheid van de verhalen’.
    Volgens de jury van de BNG Literatuurprijs 2012 is Euforie ‘een ongemakzuchtig waagstuk dat de literatuur in optima forma kan zijn.’ De jury zegt in haar rapport dat Weijts zich van meet af aan, vanaf zijn debuut Art. 285b (2006) een gerijpte schrijver toont. ‘Euforie is een verhaal van deze tijd (met een Al-Qaida-aanslag in Den Haag, moderne relaties, nieuwerwetse elektronica) en tegelijkertijd bezingt deze rijke, erudiete roman het Bildungsideal – dat tegenwoordig ten onrechte voor achterhaald doorgaat.’
    Christiaan Weijts (1976) debuteerde in 2006 met Art. 285b. Twee jaar later verscheen zijn tweede roman, Via Cappello 23, een jaar later gevolgd door De etaleur. Euforie is Weijts’ laatste roman.
    De BNG Nieuwe Literatuurprijs 2012 is een oeuvreprijs, bedoeld voor Nederlandstalige auteurs die geboren zijn in 1972 of later, die twee of meer literaire prozawerken op hun naam hebben staan; die nog niet doorgebroken zijn; die geen grote literaire prijs hebben gewonnen en van wie tussen 1 januari en 31 december 2012 een nieuw boek is verschenen.
    De prijs werd eerder gewonnen door Esther Gerritsen, Yves Petry, Sanneke van Hassel, Rachida Lamrabet, Carolina Trujillo, Gustaaf Peek en Jan van Mersbergen. Het Cultuurfonds BNG is de sponsor. De jury, onder voorzitterschap van Marja van der Tas, bestond dit jaar uit vier recensenten, te weten Han Ceelen (De Morgen), Daniëlle Serdijn (de Volkskrant), Jeroen Vullings (Vrij Nederland) en Ward Wijndelts (NRC).

    8 feb 2013

    Gouden Boekenuil 2013

    De jury van de Gouden Boekenuil heeft 20 titels geselecteerd die in aanmerking komen voor de prijs die het beste literaire Nederlandstalige werk van het afgelopen jaar bekroont.

    De schrijver van één van die titels krijgt op 4 mei in Gent een geldprijs van 25.000 euro en een kunstwerk van Philip Aguirre. Ook de lezersjury, voorgezeten door zanger Bent Van Looy, reikt een prijs uit, die goed is voor 2.500 en een Montblanc-pen.

    Volgende titels werden geselecteerd :

    • Kees ‘t Hart - Hotel Vertigo (Querido’s Uitgeverij)
    • Herman Brusselmans - Watervrees tijdens een verdrinking (Prometheus)
    • Oek de Jong - Pier en oceaan (Atlas Contact)
    • Martin Michael Driesen - Vader van God (Wereldbibliotheek)
    • Arnon Grunberg - De man zonder ziekte (Nijgh & Van Ditmar)
    • Gerard Koolschijn - Geen sterveling weet (Athenaeum-Polak & Van Gennep)
    • Nop Maas - Gerard Reve: de late jaren (Uitgeverij G.A. Van Oorschot)
    • Elvis Peeters - Dinsdag (Podium)
    • Koen Peeters - Duizend Heuvels (De Bezige Bij Antwerpen)
    • Roderik Six - Vloed (Arbeiderspers)
    • Philip Snijder - Het geschenk (Atlas Contact)
    • Jan Willem Stutje - Ferdinand Domela Nieuwenhuis (Houtekiet/Atlas Contact)
    • Peter Terrin - Post Mortem (Arbeiderspers)
    • Anton Valens - Het boek Ont (Augustus)
    • Rob van Essen - Alles komt goed (Atlas Contact)
    • Jeroen van Rooij - Het licht (De Bezige Bij Antwerpen)
    • Hannah van Wieringen - De kermis van Gravezuid (De Harmonie)
    • Marja Vuijsje - Ons kamp (Atlas)
    • Christiaan Weijts - Euforie (Arbeiderspers)
    • Tommy Wieringa - Dit zijn de namen (De Bezige Bij)

    6 feb 2013

    Maarten Inghels - De handel in emotionele goederen

    De handel in emotionele goederen is Maarten Inghels debuut. Daarvoor schreef hij al twee dichtbundels die hem goede kritieken opleverden. Maarten Inghels schets met zijn debuut de kleine leefwereld van Luukas Kolibri; handelaar, opkoper en sjacheraar van luxegoederen of rommel. Als iemand komt te overlijden, wordt zijn eenmansbedrijfje ingeschakeld om de boel op te ruimen. Luukas beslist dan welke goederen het nog verdienen een tweede leven te krijgen via doorverkoop. Voor zwaardere taken schakelt hij Geoffrey in, een man met armen als een worstelaar en het verstand van een mus. Soms wordt hij ook door de politie gevorderd, zoals die keer dat een vrouw werd gevonden onder een stapel boeken. Haar hele huis stond er vol van.

    Luukas' leven verandert grondig als zijn vriendin Robin sterft. Als mechanisch ervaart hij het hele afscheidsritueel en na zich enkele dagen te hebben gewenteld in zijn verdriet, tracht hij de draad terug op te nemen en zet hij zijn handel verder. Hij begint zich echter steeds meer goederen zelf toe te eigenen, omdat ze hem doen denken aan zijn vrouw. Ook verzamelt hij in zijn appartement alle voorwerpen die Robin toebehoorden, tot de haren van haar borstel toe.

    Het verzamelen van haar memorabilia levert hem meer vreugde op dan zijn herinneringen, die gaandeweg negatiever worden. Zo was er haar onverbiddelijke dierenhaat en de plotse wijze waarop ze hem in de steek heeft gelaten. Hun tanende liefde kwam tot volle uiting tijdens een kampeertrip waar ze hem zonder verpinken meedeelde dat haar liefde voor hem met dag dag afnam. Een laatste verzoeningspoging werd in de kiem gesmoord.

    Wanneer Luukas ook voorwerpen op straat en zelfs uit het vuilnis van anderen begint in te zamelen, overschrijdt hij een kritische grens en begint hij te vervreemden van zichzelf en zijn omgeving. Hij sluit zich op en loopt door de loopgraven van zijn appartement, waarin hij alleen de weg kent en de relatie begrijpt met zijn verzameling die hem op den duur zal verzwelgen.

    Schijnbaar willekeurig verweven in Luukas' verhaal zit het dagboek van René Demeter, een 57-jarige man die door ziekte het huis amper nog kan verlaten. Hij blikt op cynische wijze terug op zijn leven met als enig grote verwezenlijking zijn donorschap. Via zijn sperma zijn misschien wel tientallen kinderen ter wereld gekomen. Soms meent hij zijn gelaatstrekken terug te vinden in toevallige passanten, maar nooit zal hij één van hen aanspreken.

    Maarten Inghels' passie voor poëzie komt tot uiting in zijn erg beeldende schrijfstijl en het veelvuldig gebruik van symboliek, zoals bv. de zandloper die Luukas' vrouw kiest als urn. De schaarse humoristische noten zijn eigen aan Luukas' job,  maar bovenal regeert de tristesse. De handel in emotionele goederen stelt als debuut niet teleur en had best wel wat meer in de schijnwerpers mogen staan.

    4 feb 2013

    David Vann - Aarde

    In 'Aarde' vertelt de Alaskaanse schrijver het verhaal van Galen en zijn familie, die volledig uit vrouwen bestaat. De afwezige vader blijft dus ook in Vanns nieuwe roman een belangrijk gegeven. Zo vloekt Galen geregeld op het feit dat hij niet is opgegroeid in een normaal gezin met een vader en een moeder. Langs de andere kant heeft de auteur wel degelijk woord gehouden: hij besteedt heel wat minder aandacht aan de vaderfiguur of het ontbreken ervan en focust vooral op de relatie tussen Galen en zijn familie langs moederszijde. Die familie telt vijf mensen. Naast Galen en zijn moeder spelen ook zijn grootmoeder, tante en nichtje een prominente rol. Galen zelf gaat echter met de meeste aandacht aan de haal.
    Het hoofdpersonage uit 'Aarde' is een vreemde jongeman, die zich op zijn zachtst gesteld nogal ongewoon gedraagt. Hij eet vegetarisch, is zeer begaan met reïncarnatie en transcendentie, verkleedt zich zo nu en dan als okkernoot en loopt ’s nachts in zijn blootje door de walnotenboomgaard. Niet meer dan logisch dus dat Galen geen meisje kan krijgen. Tot zijn nichtje Jennifer begint in te gaan op zijn avances.
     
    Galens relatie met Jennifer gaat steeds verder. Dat is het begin van heel wat problemen, want Galens moeder begint de twee ervan te verdenken iets met elkaar te hebben. De relatie tussen moeder en zoon komt daardoor steeds meer onder druk te staan. Zeker wanneer blijkt dat die eerste genoeg geld had om Galen naar de universiteit te sturen, maar dit vertikte uit angst om haar laatste mannelijke steun en toeverlaat definitief kwijt te spelen. Galen is laaiend, zijn moeder doodsbang. De situatie ontaardt in een spiraal van pesterijen en geweld. Galen, die zijn moeder opsluit in een schuur waarin het nog heter is dan daarbuiten, ontwikkelt zich tot een beest dat in de aarde woelt en graaft totdat het einde onherroepelijk nadert. Hij handelt maar weet niet goed wat hij doet en wat de gevolgen zijn. Hij wordt een graafbeest dat weigert zichzelf te laten opsluiten als een naakt en vervuild beest. Zijn moeder houdt van hem én ze haat hem. Ze wil hem aangeven én beschermen. Galen begrijpt haar niet. Verwart zijn moeder hem met zijn grootvader of met zijn vader? ‘En Galens eigen moeder was nog meer verblind, die hield een zoon als echtgenoot om een vader te straffen.’

    Vann wordt dikwijls verweten dat hij steeds hetzelfde verhaal vertelt, nl. het niet los kunnen komen van je familie, dit is inderdaad juist doch zijn heldere en mooie taalgebruik compenseert veel en houdt het verhaal boeiend. Ben toch wel benieuwd naar de volgende Vann die reeds uit is in het Engelse taalgebied als Goat Mountain waarin het opnieuw blijkt te draaien om een familierelatie.                 



    

    Elvis Peeters - Dinsdag


     
    Het is dinsdag, een gewone weekdag, een bejaarde man ontwaakt, staat op, denkt aan zijn overleden echtgenote. Het meisje van de sociale dienst wil hem graag in een bejaardentehuis hebben, hij peinst er niet over. Man drinkt koffie. Man rookt sigaret. Banale handelingen, de laatste schaduwgevechten van iemands leven. De oude man wordt als een Vlaamse boerenzoon geboren. Tot zijn negentiende speelt zijn leven zich af in een straal van tien kilometer. Op een dag verkracht hij een meisje. Zijn ouders “verbannen” hun zoon naar de plantage van zijn zuster in Congo, waar het oude koloniale systeem aan het instorten is. Hij leert er een ander leven kennen: ruimer en gevaarlijker. Hij wordt opzichter, piloot, racer, drukker en sluit zich uiteindelijk aan bij de Katangese soldaten van Tsjombé en later nog bij de wrede en uitzinnige Simbarebellen van Mulele.

    Gedenkwaardig is de scène waarin een dichtbundel van Guido Gezelle kan beslissen over leven en dood van een pastoor en waarin een zwarte soldaat in de houding gaat staan voor een Gezelle reciterende commandant: 'Timpe, tompe, terelink; vliegt van hier na Derelijk'.
     
    Ongeveer halverwege gaat de hoofdpersoon op jacht en schiet een aap. De tanden van het dier draagt hij aan een kettinkje rond zijn hals; ze boezemen de Congolezen ontzag in. Die tanden zijn een krachtig beeld. Peeters' protagonist zet zijn tanden in het leven. Hij is een hedonist, iemand die zijn eigen genot najaagt, zonder uit de weg te gaan voor anderen. Vrouwen, zwarten, dieren: allemaal betalen ze een hoge prijs voor zijn genot. Maar hij bereikt het wel !
     
    In het leven komt het erop aan de spijt niet toe te laten, weet de man, en daar heeft hij geen enkele moeite mee. Elvis Peeters slaagt er fenomenaal goed in de ziel van de collaborateur te doorgronden, hij die zelf geen idealen heeft en slechts het eigen opportunisme als leidraad neemt en hij doet dit zonder platvloers te worden. 
     
    De roman heeft zelfs een trailer op YouTube.
     
     
                                   

    2 feb 2013

    Groene Waterman Prijs

    De Australische schrijver Matthew Condon heeft De Groene Waterman Prijs gekregen voor zijn roman "De forellenopera". "Mendelssohn op het dak" van Jiri Weil wint de publieksprijs. De prijs gaat uit van de boekhandel De Groene Waterman in Antwerpen.

     

    Met De Groene Waterman Prijs wordt jaarlijks een boek bekroond "dat over het hoofd werd gezien in de mainstream boekenmedia".

    Dit jaar besloot de jury om Condons "De forellenopera", vertaald door Gerda Baardeman en Wim Scherpenisse, in de bloemen te zetten. Het winnende boek "is een groot historisch en tevens maatschappijkritisch epos dat zich afspeelt op het podium van de vorige eeuw, een literaire opera waar in het slotakkoord al de lijnen samenvallen in een ontroerende climax", aldus de jury.
    De publieksprijs werd opvallend genoeg toegekend aan Jiri Weil, een Tsjechische schrijver die al in 1959 overleed. In zijn boek "Mendelssohn op het dak", vertaald door Kees Mercks, wordt "de wijze waarop de gewone man met het Nazi-bewind moest zien om te gaan indringend beschreven", luidt het.

    De andere genomineerden voor de prijs waren Melinda Nadj Abonji ("Duiven vliegen op"), Arno Geiger ("De oude koning in zijn rijk"), David Graeber ("Schuld"), Stephen Greenblatt ("De zwenking") en Koen Peeters ("Duizend heuvels").

    Annelies Verbeke - Veronderstellingen

     
    Bij de keuze van een boek van een auteur met wiens eerder werk ik nog niet in contact ben gekomen laat ik me dikwijls leiden door de tekst op de achterflap. Dat Veronderstellingen de geestelijke gezondheid ernstige schade kunnen toebrengen wist ik reeds doch er 15 korte verhalen over schrijven wekte mijn belangstelling. Ik heb het me geen minuut beklaagd en alle verhalen hebben zowel iets tragisch als komisch. Dit maakt dit boek zo boeiend, zeker als de hoofdpersonages van een verhaal in een ander verhaal als randfiguur opnieuw opduiken zodat je als lezer de conclusie die je over een personage had getrokken moet bijstellen. Op deze manier confronteert de auteur de lezer met hoe gemakkelijk we ons door veronderstellingen laten leiden en voorbarige conclusies trekken. Kunnen we wel een objectief en eerlijk oordeel over een ander persoon vellen ? Wie heeft het al niet meegemaakt dat hij door één of andere bijkomstigheid bevooroordeeld was en vervolgens bij nader inzien en kennismaking tot de conclusie kwam dat zij/hij er volledig naast zat !      
     
    Het openingsverhaal "Hier waak ik" zet onmiddellijk de toon. De niet bij naam genoemde verteller richt zich tot de Vader (God) om zich te beklagen dat hij na zijn dood als een schnauzer (hond) is gereïncarneerd. Hij is radeloos en begrijpt niet waarom God hem in deze stompzinnige gedaante naar de aarde heeft gestuurd. Is het een grap, een experiment ? Hij vraagt zich zelfs af of God wel bestaat, of hij niet een afgeleide is van zijn op hol geslagen fantasie.  Hij wacht op een  teken van God zodat hij Hem weer in zijn hart voelt en weet waarom hij een schnauzer is.
     
    Deze hond duikt opnieuw op in het verhaal "Hond zonder naam"  waarin hij met zijn baasje Samba gaat wandelen en bij het oversteken van de snelweg door een voertuig overreden wordt.  
     
    "De vrouw met de baard" gaat over een vrouw die geconfronteerd wordt met hardnekkige baardgroei, een relatie aangaat die op de klippen loopt omdat haar vriend geen aandacht besteedt aan haar baard. Uiteindelijk beseft zij dat een gave een afwijking is en een afwijking ook een gave. Zij laat haar veronderstelling dat anderen haar vreemd bekijken los en haar baard, die bleef !    
     
    In "Kerst" doet Verbeke ons geloven dat bejaarden (personage Gusta) opgenomen in verzorgingstehuizen zich steeds eenzaam voelen. De overdreven zorg die de 17-jarige Nicolette voor Gusta aan de dag legt werkt averechts op de lezer die niet liever wil dat Nicolette haar met rust laat doch die op het einde van het verhaal toch weer opnieuw met de veronderstelling/het uitgangspunt dat bejaarden in verzorgingstehuizen nu eenmaal eenzaam zijn wordt geconfronteerd.
     
    Verbeke zet ons steeds op het verkeerde been, doet ons nadenken tot welke verregaande gevolgen veronderstellingen kunnen leiden. Iedereen leidt aan veronderstellingen en de kunst is vooreerst deze veronderstellingen te (h)erkennen om er vervolgens proberen aan te ontsnappen.    
     
                  

    1 feb 2013

    David Grossman - Uit de tijd vallen

    David Grossman is één van de bekendste Israëlische schrijvers en behandelt in zijn romans typisch Joodse thema's als de Holocaust en de Palestijnse kwestie. Hij staat bekend als een vredesactivist en riep in 2006 op om de Libanese oorlog te staken. Enkele dagen later stierf zijn op een na oudste zoon in datzelfde conflict. Zijn roman Een vrouw op de vlucht voor een bericht die hij op dat moment aan het schrijven was, beschreef de gevoelens van een vrouw die bang is haar zoon te verliezen in de oorlog. Vijf jaar na de dood van zijn zoon, tracht David Grossman met zijn roman Uit de tijd vallen de herinnering te scheiden van de pijn. De roman lijkt een einde te maken aan een verwerkingsproces, een afstand nemen om verder te gaan met het leven. 
    De roman of beter gezegd het verhaal vindt plaats in een stad vol rouwende mensen. Een man gaat in dialoog met zijn vrouw over hun verloren zoon. Door hun herinneringen wordt deze weer even tot leven gewekt. Vijf jaar geleden is hun oude leven opgehouden, maar ze zijn samen gebleven om de leegte die hij achterliet samen op te vullen. De man wil echter naar buiten, daar waar zijn zoon is. Hij begint in steeds grotere cirkels om het huis te lopen, in de hoop contact met hem te leggen.

    Buiten loopt de stadschroniqueur die alle leed zorgvuldig gadeslaat en noteert in opdracht van de hertog. Zo zijn er de schoenmaker en zijn vrouw die hun dochter verloren op jonge leeftijd. Beiden gaan op een totaal verschillende manier om met dit verlies. De man wil pijn voelen en stopt nagels in zijn mond, terwijl de vrouw enkel wil herinneren. Ook de centaur heeft zijn zoon verloren en staat aanvankelijk kritisch tegenover de chroniqueur die hij beticht van gluren in andermans hel. Tot hij verneemt dat ook de chroniqueur zijn eigen kind heeft verloren. Sinds die dag kan hij niemand meer aanraken, zoals de centaur is gestopt met schrijven. Ook anderen die de stad bevolken en zelfs de hertog zijn niet gespaard gebleven van het verlies van een kind.

    Na een tijd sluiten anderen zich aan bij de lopende man die in steeds grotere cirkels om zijn huis blijft lopen. Samen willen ze hun verloren zonen en dochters ontvangen. Uiteindelijk graven ze zich in de grond in een poging dichter tot hun kinderen te komen. Wat overblijft is een hernieuwd besef van wie ze vroeger waren en dat ze sinds die fatale dag niet meer echt hebben geleefd.

    David Grossman lijkt zijn eigen allesomvattende verdriet te kunnen relativeren door het in een bredere wereld te plaatsen. Uit de tijd vallen is een persoonlijk en aangrijpend verhaal, waarin gedachten en poëzie wondermooi samenkomen.