Alessandro Baricco - Zijde

 

Zijde is niet groter en maar iets dikker dan een zakagenda, maar beoordeel deze roman zeker niet op zijn omvang. Zijde is een klein, subtiel geschreven meesterwerkje met fraai gekunstelde zinnen die je voor je plezier meermaals wil herlezen. Het betreft een geschiedenis, en geen verhaal, zoals Alessandro Baricco in de inleiding zelf verwoordt, die zich afspeelt in de negentiende eeuw en die reikt van Zuid-Frankrijk tot in het oneindige, waarmee Japan wordt bedoeld. Een epidemie onder zijderupsen in Europa, maar ook in verdere gebieden als Egypte en Indië, zorgt ervoor dat Hervé Joncourt zijn handel naar daar moet verleggen.

Voor de epidemie boerde Hervé goed als handelaar in minuscule eitjes van larven die later de zijde voortbrengen. Bij het begin van de plaag verlegt hij zijn terrein naar Klein-Azië, maar ook daar worden de rupsen aangetast. Baldabiou, een selfmade-man die ook in zijde handelt, vraagt Hervé om in zijn opdracht naar Japan af te reizen, waar de larven nog onaangetast blijken te zijn. Japan is immers een eiland dat erg schuw staat tegenover inmenging van buitenaf.

 

Clandestien reist Hervé naar het Verre Oosten om daar in contact te komen met Hara Kei die hem voorziet van eitjes die de mooiste zijde voortbrengen. De weverijen van Baldabiou kennen hierdoor een bloeiende handel. In Japan raakt Hervé in de ban van een jonge vrouw met niet-oosterse ogen die aan Hara Kei toebehoort. Als hij het jaar daarop terugkeert, stopt ze hem bij het afscheid een briefje toe met de boodschap "Kom terug, of ik ga dood". 

 

Hervé trekt een derde jaar op rij naar Japan, wat een tocht van drie maanden inhoudt, om dan net op tijd terug te zijn voor de eitjes uitkomen. In Japan staart hij uren in de ogen van het meisje die ingespannen zijn blik beantwoordt. Voor hij terug vertrekt, schenkt zij hem een nacht met een ander meisje. Terug in Zuid-Frankrijk merken de mensen en Hervé's vrouw voorop dat hij veranderd is. Hij bouwt in zijn hoofd een tuin met grote vogelkooi, zoals Harak Kei die heeft. 

Het vierde jaar wordt hem afgeraden naar Japan te trekken, maar Hervé zet zijn wil door en treft het land in oorlog aan. Er blijft niets over van het paleis van Hara Kei en na lang zoeken vindt hij het gezelschap op hun vlucht door het land. Hara Kei beveelt Hervé terug te keren en zijn begeerte voor het meisje op te geven. Hij krijgt haar niet meer te zien en keert zonder eitjes terug. Thuis schakelt hij de werkloze wevers in om zijn tuin af te maken. Gaandeweg groeit het besef dat hij iets najoeg dat hij nooit zou kunnen vangen. Tot hij op zekere dag een brief in Japanse schrift ontvangt.

Zijde zit voor zo'n kort verhaal boordevol bijna ongrijpbare symboliek. De gevangen vogels in de kooi symboliseren de liefde van de man voor zijn vrouw. Elke tocht die Hervé onderneemt is bijna identiek, maar toch weer anders. Zijde is een literaire parel die je meermaals wil herlezen om er telkens iets nieuw in te ontdekken.