J.M. Coetzee - De kinderjaren van Jezus

Mijn eerste kennismaking met de schrijverskunst van J.M. Coetzee is een openbaring. Hij schrijft immers over de kinderjaren van Jezus. Niet dat hij aan geschiedschrijving doet over een van de minder gedocumenteerde periodes in het leven van de heilige man. Hij blijft de vorm van de roman trouw en geeft een eigen invulling met zijn verhaal. Hij plaatst zijn personages in een hedendaagse tijd en plaats, alsof hij het stof van een oude vertelling wil blazen. De kinderjaren van Jezus wist me van vanaf de eerste bladzijde te grijpen, waar andere romans meestal enkele hoofdstukken over doen. Coetzee's roman staat vol bijbelse verwijzingen, maar verraadt toch een kritische ondertoon die de geschiedenis een hak wil zetten.

Zo gaat de roman niet over Jezus, maar over David, een kind dat samen met de man die hem vergezeld als vluchteling aankomt in de stad Novilla. David is niet de echte naam van het kind, maar de naam die ze hem in het vluchtelingenkamp hebben gegeven. Simon heeft als missie een moeder voor het kind te vinden, daar ze sinds hun vlucht van elkaar gescheiden zijn.

Bij hun aankomst is er geen plek in het opvangcentrum en het duurt enkele dagen eer ze hun plaats vinden in deze nieuwe gemeenschap. Eenmaal aangepast ervaart Simon de mensen als zeer welwillend, maar zonder passie. Ze stellen zich tevreden met hard werk en sober eten en verlaten zich niet op hun oude herinneringen, maar worden als het ware schoongewassen door hun nieuwe leven. Alle voorzieningen, sober als ze op het eerste zicht mogen lijken zijn wel gratis en Simon kan samen met de jongen een huisje bewonen en in hun noden voorzien.

Simon sluit vriendschap met Helena en David kan het prima vinden met haar zoon Fidel. Ondanks de vriendschap ontbeert Simon echte passie en blijft hij zoeken naar een moeder voor David. Als hij de chique Ines ziet tennissen in een luxeoord in de bossen, weet hij dat zij de moeder is die David zoekt. Hij weet haar met moeite te winnen voor het idee dat zij Davids moeder is, maar als ze eenmaal toegeeft, eigent ze zich het kind toe als een pop en laat niemand nog in de buurt.

Simon besluit dat zijn taak er op zit en zoekt mogelijkheden om zichzelf te ontplooien. De vele cursussen, waarvan de meeste de Spaanse taal behelzen, kunnen hem maar weinig boeien en ook zijn zoektocht naar vrouwelijk vertier loopt af met een sisser. Hij beseft dat hij de relatie die hij had opgebouwd met de jongen mist en tracht het contact te herstellen.

Ines behandelt David als een baby en omdat ze de jongen op alle fronten gelijk geeft, wordt hij met de dag eigenzinniger. Hij stelt alles in vraag en wil niets aannemen voor wat het is. Hij ziet de dingen anders. Voor Ines is de jongen bijzonder en moet hij ook zo behandeld worden. Simon tracht de jongen te leren lezen en discipline bij te brengen en oppert dat hij naar school moet, maar Ines laat dat niet toe. Omdat Simon nu bijna elke dag bij de jongen is, vormen ze met hun drieën een onconventioneel gezin.

David moet vanaf zijn zes jaar verplicht naar school, maar dat wordt geen succes. De andere kinderen vinden hem vreemd en hij maakt geen vrienden. Hij kan ook geen leiding verdragen en drijft de leraar vaak tot waanzin. Zo pretendeert hij niet te kunnen lezen of schrijven, maar als het er op aan komt blijkt hij het wel te kunnen. Hij zegt ook wonderen te kunnen verrichten.

De school erkent dat de jongen kwaliteiten heeft, maar meent ook dat hij zich door zijn ongezonde gezinssituatie in een eigen fantasiewereld terugtrekt. Men stelt bijzonder onderwijs voor, waarbij David naar een instituut buiten de stad moet. Simon en Ines zien dit niet zitten, maar als ze van rechtswege uit gedwongen worden, besluit Ines met de jongen op de vlucht te slaan. Simon vergezelt hen in hun tocht naar een nieuw leven.

Of Davids echte naam Jezus is of niet, blijft in het midden. Coetzee schetst hier een wispelturige en ondankbare jongen die zijn eigen regels opstelt en op manipulatieve wijze zowel Simon als Ines inlijft als zijn volgelingen. De kinderjaren van Jezus is een magistraal verhaal dat zeer toegankelijk is geschreven. Het laat de lezer achter met meer vragen dan antwoorden. Ook dat maakt deze roman zo onweerstaanbaar.