Deel twee van de gigantische autobiografie van Knausgård, dit keer over de onmogelijke combinatie relatie-gezin-schrijven. Een harde, eerlijke, meedogenloze, maar ook menselijke analyse.Egodocument van 3500 bladzijden
"Ik ga iets ondernemen dat nog nooit eerder is gedaan en dat, als het eenmaal is uitgevoerd, niet zal worden nagevolgd. Ik wil aan mijn medemensen een mens laten zien zoals hij werkelijk is en die mens, dat ben ik zelf.’" Dat zijn de beroemde openingsregels van de 'Bekentenissen' van de beroemde Franse filosoof Jean Jacques Rousseau (1712-1778). Dat boek is wel eens de eerste moderne autobiografie genoemd. In die tijd was het nog maar zelden gezien dat een mens zijn ziel zo blootlegde, maar sindsdien heeft het ‘egodocument’ een grote vlucht genomen.
Zelden heeft iemand zijn leven zo uitputtend gedocumenteerd als de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård (°1968). Hij schreef een autobiografie die zes delen omvat en ruim 3.500 bladzijden beslaat. De overkoepelende titel voor zijn megalomane project luidt in het Noors ‘Min Kamp’ (Mijn strijd) en verwijst onverholen naar de meest controversiële autobiografie die ooit werd gepubliceerd, het boek dat Adolf Hitler in 1924 in de gevangenis schreef en waarin hij ondermeer zijn antisemitische ideeën verklaart. En niet alleen de titel veroorzaakte de nodige controverse.
Zelden heeft iemand zijn leven zo uitputtend gedocumenteerd als de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård (°1968). Hij schreef een autobiografie die zes delen omvat en ruim 3.500 bladzijden beslaat. De overkoepelende titel voor zijn megalomane project luidt in het Noors ‘Min Kamp’ (Mijn strijd) en verwijst onverholen naar de meest controversiële autobiografie die ooit werd gepubliceerd, het boek dat Adolf Hitler in 1924 in de gevangenis schreef en waarin hij ondermeer zijn antisemitische ideeën verklaart. En niet alleen de titel veroorzaakte de nodige controverse.
Weinig spectaculair
Knausgård had twee goed ontvangen romans geschreven, waarvan 'Engelen vallen langzaam' ook in het Nederlands is vertaald, toen hij tussen 2009 en 2011 in sneltreinvaart de zes delen van zijn autobiografie publiceerde.
De boeken werden in Noorwegen een enorm succes maar veroorzaakten ook de nodige ophef omdat Knausgård zo genadeloos over zichzelf, zijn gezin, familie en vrienden schreef dat sommigen met een proces dreigden of hem niet meer wilden zien. In het eerste deel 'Vader', dat vorig jaar werd vertaald, stonden zijn jeugd en vooral de problematische relatie met zijn alcoholische vader centraal. Het tweede onlangs verschenen deel 'Liefde', goed voor ruim 600 bladzijden, draait vooral rond zijn gezin.
Het verhaal dat Knausgård in Liefde vertelt oogt weinig spectaculair en is verdacht voorspelbaar. Zijn relatie met Tonje, met wie hij acht jaar samen was, loopt op de klippen. Hij vereenzaamt maar ontmoet uiteindelijk Linda. Ze krijgen kinderen en hij wil het als schrijver te maken terwijl hij een goede echtgenoot en een vader probeert te zijn.
De boeken werden in Noorwegen een enorm succes maar veroorzaakten ook de nodige ophef omdat Knausgård zo genadeloos over zichzelf, zijn gezin, familie en vrienden schreef dat sommigen met een proces dreigden of hem niet meer wilden zien. In het eerste deel 'Vader', dat vorig jaar werd vertaald, stonden zijn jeugd en vooral de problematische relatie met zijn alcoholische vader centraal. Het tweede onlangs verschenen deel 'Liefde', goed voor ruim 600 bladzijden, draait vooral rond zijn gezin.
Het verhaal dat Knausgård in Liefde vertelt oogt weinig spectaculair en is verdacht voorspelbaar. Zijn relatie met Tonje, met wie hij acht jaar samen was, loopt op de klippen. Hij vereenzaamt maar ontmoet uiteindelijk Linda. Ze krijgen kinderen en hij wil het als schrijver te maken terwijl hij een goede echtgenoot en een vader probeert te zijn.
Temperament
Alle menselijke emoties die bij scheidingen, nieuwe liefdes en de vaderrol horen, worden door Knausgård minutieus gedissecteerd. Dat doet hij niet chronologisch maar eerder associatief. Hij haalt tientallen scènes aan met vrouw, vrienden en kinderen die hij ogenschijnlijk zonder enig onderscheid vertelt. Regelmatig mijmert hij in meer essayistische fragmenten wat het is om partner, vader, zoon, vriend, schrijver, kortom mens te zijn.
Wanneer je 'Liefde' leest komen constant de beroemde regels uit Elsschots gedicht 'Het Huwelijk' voor ogen: "Maar tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren". Het is die discrepantie tussen droom en daad die het boek zijn sterke zeggingskracht geeft.
Wanneer je 'Liefde' leest komen constant de beroemde regels uit Elsschots gedicht 'Het Huwelijk' voor ogen: "Maar tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren". Het is die discrepantie tussen droom en daad die het boek zijn sterke zeggingskracht geeft.
Huiselijk gedoe
De openingsscène van 'Liefde' is veelbetekend. Het gezin Knausgård, vader, moeder en drie kinderen zijn op een feestje maar echt vlot loopt het niet. De kinderen zijn hangerig en doen niet echt wat de ouders willen. De ouders zijn moe en zijn het beu om hun kinderen steeds weer tot de orde te roepen. En dus geven ze toe of kijken ze zelfs weg wanneer een van de kinderen niet wil opeten wat het eerst wel gevraagd had.
Uiterst herkenbaar voor elke ouder is de eerlijke manier waarop Knausgård over de kleine huiselijke conflicten en dilemma’s schrijft. Zo analyseert hij het karakter van een van zijn kinderen: "Ze was vreselijk melodramatisch en wist het hele gezin haar wil op te leggen met haar temperament, ze voerde grootse, gecompliceerde drama’s uit met haar speelgoed." Knausgård schrijft hier over zijn dochter die nog in de crèche zit en daar af en toe behoorlijk stennis veroorzaakt zodat de ouders zich enigszins angstig afvragen of er met hun kind een probleem is.
Ook zichzelf spaart hij niet. Na de scheiding van zijn eerste vrouw mijmert hij dat hij alleen maar een fatsoenlijk mens wilde zijn. "Maar dat was ik niet. Ik was iemand die er tussenuit kneep en ik had vreselijke dingen gedaan."
Uiterst herkenbaar voor elke ouder is de eerlijke manier waarop Knausgård over de kleine huiselijke conflicten en dilemma’s schrijft. Zo analyseert hij het karakter van een van zijn kinderen: "Ze was vreselijk melodramatisch en wist het hele gezin haar wil op te leggen met haar temperament, ze voerde grootse, gecompliceerde drama’s uit met haar speelgoed." Knausgård schrijft hier over zijn dochter die nog in de crèche zit en daar af en toe behoorlijk stennis veroorzaakt zodat de ouders zich enigszins angstig afvragen of er met hun kind een probleem is.
Ook zichzelf spaart hij niet. Na de scheiding van zijn eerste vrouw mijmert hij dat hij alleen maar een fatsoenlijk mens wilde zijn. "Maar dat was ik niet. Ik was iemand die er tussenuit kneep en ik had vreselijke dingen gedaan."
Worstelen
Er zijn tientallen hand- werk-, en zelfhulpboeken geschreven over de complexe relatie tussen ouders onderling, hoe de relatie met de kinderen zou moeten zijn of wat we moeten doen als een kind een bepaalde ‘problematiek’ heeft, zoals ADHD. Knausgård toont ons de realiteit die tegelijk een spiegel is. Dat is de sterkte van zijn autobiografie. Allemaal willen wij goede partners en liefdevolle ouders zijn. Tegelijk worstelen we ook met verwachtingen van familie en vrienden, de carrière, de onverwachte mee- en tegenvallers die het leven voor elk van ons in petto heeft. Het rare is dat we allemaal zo goed weten hoe het zou moeten, maar dat we er zelden in slagen om het juiste te doen en vooral, dat consequent vol te houden.
Het woord dat Liefde het best omschrijft is ‘genadeloos’. Zonder iets achter te houden spreekt Knausgård zijn gevoelens uit. Hardop vraagt hij zich af of hij wel aan kinderen had moeten beginnen, of die zijn leven niet beknotten in plaats van verrijken, of hij zijn literaire ambities wel kan waarmaken wanneer hij voor de zoveelste keer een luier moet verversen, een zere knie moet verzorgen of naar een kinderfeestje moet. En wanneer hij dan beslist om voor de literatuur te kiezen, duikt het onvermijdelijke schuldgevoel op en komt zijn relatie erg onder druk te staan.
Het woord dat Liefde het best omschrijft is ‘genadeloos’. Zonder iets achter te houden spreekt Knausgård zijn gevoelens uit. Hardop vraagt hij zich af of hij wel aan kinderen had moeten beginnen, of die zijn leven niet beknotten in plaats van verrijken, of hij zijn literaire ambities wel kan waarmaken wanneer hij voor de zoveelste keer een luier moet verversen, een zere knie moet verzorgen of naar een kinderfeestje moet. En wanneer hij dan beslist om voor de literatuur te kiezen, duikt het onvermijdelijke schuldgevoel op en komt zijn relatie erg onder druk te staan.
Verbergen
Hoe hard en meedogenloos de autobiografie van Knausgård ook is, het is vooral een heel menselijk boek. Zelden is een schrijver eerlijker geweest in de analyse van zijn leven, zijn passies en obsessies, de absolute liefde voor vrouw en kinderen en de frustraties die zij hem kunnen geven. Elke menselijke emotie passeert de revue.
Het boek lijdt soms aan overdaad omdat elke scène tot in het kleinste detail uitgespit wordt. Je vraagt je af hoe Knausgård alles heeft kunnen onthouden. Niet alles is even relevant en soms dreigt de vermoeidheid bij zoveel eerlijkheid.
Er moeten nog vier delen verschijnen, goed voor ruim 2.500 bladzijden. Na de duizend eerste bladzijden van 'Vader' en 'Liefde' vraag je je af wat er nog kan volgen. Blijkbaar handelen de volgende delen vooral over zijn jeugd. In Noorwegen is het laatste deel al verschenen. De laatste regel daarvan luidt: "Ik ben blij dat ik niet langer een schrijver ben." In een interview zei Knausgård dat hij nog wel wat essays wil schrijven, maar dat hij zich de komende tijd vooral wil verbergen. Opvallend toch voor een man die zijn leven zo uitputtend heeft gedocumenteerd.
Bron : Cobra.be
John Vervoort
Het boek lijdt soms aan overdaad omdat elke scène tot in het kleinste detail uitgespit wordt. Je vraagt je af hoe Knausgård alles heeft kunnen onthouden. Niet alles is even relevant en soms dreigt de vermoeidheid bij zoveel eerlijkheid.
Er moeten nog vier delen verschijnen, goed voor ruim 2.500 bladzijden. Na de duizend eerste bladzijden van 'Vader' en 'Liefde' vraag je je af wat er nog kan volgen. Blijkbaar handelen de volgende delen vooral over zijn jeugd. In Noorwegen is het laatste deel al verschenen. De laatste regel daarvan luidt: "Ik ben blij dat ik niet langer een schrijver ben." In een interview zei Knausgård dat hij nog wel wat essays wil schrijven, maar dat hij zich de komende tijd vooral wil verbergen. Opvallend toch voor een man die zijn leven zo uitputtend heeft gedocumenteerd.
Bron : Cobra.be
John Vervoort
Geen opmerkingen:
Een reactie posten