Ian McEwan - Suikertand

De allereerste recensies van Ian McEwan's nieuwe roman Suikertand waren niet mals. McEwan zou de pure roman vaarwel hebben gezegd en zich tot een spionagethriller hebben verlaagd. Dit waren duidelijk meningen van mensen die het boek niet (goed) hebben gelezen. Suikertand is immers een roman pur sang en een goede ook. De echte kenners hebben er dan ook hun waardering al over uitgesproken. Wel moet ik toegeven dat ik de eerste honderd bladzijden heb moeten doorwerken en ik betwijfelde of ik het einde wel zou halen. Daarna raakte ik echter gefascineerd door het verhaal en ging het lezen als vanzelf. De eerste hoofdstukken bleken echt wel nodig om het volledige verhaal in te kaderen.

We volgen het verhaal van Serena Frome, een mooie dochter van een Anglicaanse bisschop. Door het falen van haar zus, zet Serena's moeder veel druk op haar om te slagen in het leven. En dat betekent niet afstuderen in Engels, maar wel in een mannenstudie als wiskunde. Met moeite slaat ze er zich doorheen en enkel de liefde voor de literatuur houdt haar overeind. Tijdens haar studie merkt ze ook dat ze niet ongevoelig is voor de aandacht van mannen. Haar eerste vriendje blijkt homo te zijn, maar met Tony Canning, leraar geschiedenis op de faculteit, denkt ze meer geluk te vinden. Ze kijkt op naar Tony als rolmodel en Tony wil haar bijschaven, zodat ze kan solliciteren voor een job bij de Britse geheime dienst (M15). Als Tony plots de relatie verbreekt, omdat zijn vrouw er is achtergekomen, voelt ze zich verraden. Toch gaat ze twee dagen nadien nog op sollicitatie.

 

Ze wordt aangenomen, maar blijft met twijfels zitten. Is dit wat ze wou doen met haar leven? Het loon is ondermaats en ze krijgt een functie als junior assistant officer, de laagste die er is en in die tijd (eind jaren '60-begin jaren '70) waren er voor vrouwen nog niet veel promotiekansen. Uit een bizarre loyaliteit voor Canning schikt ze zich in haar lot. Ze raakt bevriend met Shirley met wie ze het stadsleven verkent en kent een lichte affaire met Max, die later bekent dat hij verloofd is. Als Serena verneemt dat Tony aan kanker is overleden en Max haar vertelt dat hij een dubbele rol zou hebben gespeeld bij M15 door informatie door te spelen aan de Russen, gaat ze zijn verraad in een nieuw daglicht stellen.

Tot zover het kader. Serena's passie voor literatuur is de officers bij M15 niet ontgaan en ze wordt gevraagd om mee te werken aan "operatie suikertand". Het doel is beginnende Engelse schrijvers te ondersteunen die kritisch staan tegenover de grootste bedreigingen van die tijd, het communisme en het terrorisme. Ze moet de jonge, veelbelovende schrijver Thomas Haley binnenhalen. Haley wordt financieel in de mogelijkheid gesteld enkele jaren volledig te wijden aan het schrijven van een roman, zonder dat hij weet wie hem echt betaalt.

 

De roman wordt vanaf hier verrijkt met passages van de reeds geschreven kortverhalen van Haley die Serena plichtgetrouw leest. Ze weet Haley te overtuigen en kort daarna beginnen ze een romance. Haley wordt de eerste man die onvoorwaardelijk voor haar kiest. Hij is echter niet op de hoogte van haar rol die ze geheim dient te houden. Max heeft ondertussen zijn verloving verbroken en is ziekelijk jaloers. Serena en Haley ontmoeten elkaar elk weekend in Brighton waar ze hun liefdesnest bouwen. Hij werkt er aan zijn eerste roman. Nog voor deze definitief klaar is, heeft Serena hem al heimelijk gelezen en ze is geschokt. Het zwarte verhaal over een apocalyptisch London zal niet in goede aarde vallen bij de officers, zeker niet in een tijd van politieke en economische malaise. 

 

De roman wint echter de Austen-prijs en de schrijver wordt bedolven onder de lofbetuigingen. Serena is blij voor haar minnaar, tot ze in de krant een bericht leest dat Haley zou worden gefinancierd door M15. Hij wil niet geloven dat Serena hier iets mee te maken heeft en zij durft het hem niet te vertellen. Tot enkele dagen later de keuze voor haar wordt gemaakt en ze haar foto in de krant ziet staan. Haar carrière bij M15 is hiermee definitief voorbij, maar zal ze ook Thomas verliezen?

 

Ondanks enkele momenten van suspense kan je Suikertand niet echt een literaire thriller noemen. McEwan toont zich een meesterverteller en schetst een accuraat tijdbeeld van een broeierig Groot-Brittanië in crisis en in angst voor terroristische aanslagen. Bovenal is Suikertand een meeslepend verhaal over een jonge vrouw die niets liever wil dan geloven in de liefde.