Peter Terrin - Post Mortem

Twee jaar over tijd neem ik een roman ter hand die ik misschien wel veel eerder had moeten lezen. Ik lees echter maar sporadisch werk van Nederlands-talige schrijvers en heb dus nog wel wat in te halen. Op 29 oktober 2012 won Peter Terrin met Post Mortem de Ako Literatuurprijs. De lijdensweg na het herseninfarct van zijn eigen dochter wordt prachtig verweven in deze noodzakelijke roman of zoals de jury van de Ako Literatuurprijs 2012 het verwoordde : "De ontroerende passages over de dochter in doodsnood en haar angstige ouders hakken er door de strakheid van de taal extra in. Indrukwekkend is de manier waarop het besef zich opdringt: je kunt schrijven wat je wil, uiteindelijk kiest het verhaal jou uit."

Emiel Steegman is veertig en heeft vijf romans geschreven. Als bovengemiddelde intellectuele man stelt hij zichzelf vaak in vraag. Het grote succes is tot op heden uitgebleven en hij verzint tegen zijn gewoonte in een leugen om niet te moeten deelnemen aan een diner met een groep Estse schrijvers. Hij spreekt van "nogal moeilijke tijden in de familie" en hoopt hiermee verdere problemen te vermijden en geen noodlot over zich af te roepen. Dat idee laat hem niet meer los en zorgt voor inspiratie voor een nieuwe roman.

Emiel geeft het hoofdpersonage van zijn roman de naam T mee. Hij schenkt T ook zijn vrouw en zijn dochtertje Renée die hij boven alles wil beschermen. T is een succesvolle schrijver die al jaren in de anonimiteit leeft en zodoende een mythe is geworden. Hij heeft zich net als Emiel uit de stad teruggetrokken en leeft op het platteland, genietend van de rust. Emiel verbindt als het ware zijn eigen lot met dat van zijn hoofdpersonage en ziet zijn eigen besognes door diens ogen.

Renéé valt in slaap op een verjaardagsfeestje en met de beste wil van de wereld kan de hulpeloze Emiel haar niet wakker krijgen. Als zijn vrouw Tereza verschijnt, laat ze meteen een ziekenwagen komen. Onderweg naar het ziekenhuis krijgt Emiel het grote nieuws dat hij laureaat is geworden van een belangrijke literaire prijs ...

T is volledig uit het beeld verdwenen. Emiel hoopt door te blijven schrijven zijn dochtertje in leven te houden. Haar situatie is levensbedreigend, een infarct dat druk zet op de hersenen. Als ze het al haalt zijn de gevolgen op lange termijn niet duidelijk. Ze verblijven bijna continu in het ziekenhuis en raken vertrouwd met het personeel. Ook zij zien de situatie somber in, maar trachten de ouders toch moed te geven. Renée wordt in een kunstmatige coma gehouden.

Bijna een week lang leven ze tussen hoop en ontreddering tot Renée ontwaakt en van de machines kan worden gehaald. Ze reageert op haar omgeving en kan zelfs eenvoudige handelingen stellen. Bepaalde functies kunnen worden overgenomen door de andere helft van de hersenen die niet beschadigd zijn. Alles komt goed, daar zijn ze nu wel zeker van. Tot ze van de dokters het nieuws krijgen dat de kans op een nieuw infarct blijft bestaan en dat intensieve nabehandeling nodig is.

Zijn laatste roman T wordt de bekroning van zijn schrijverstalent. De publieke opinie raakt echter verdeeld wanneer de dood van een vrouw in verband wordt gebracht met Steegman's succesroman. En net zoals zijn personage T in de gelijknamige roman had gevreesd, wordt Emiel het slachtoffer van een biografie over zijn leven. Zijn doen en laten wordt onder de loep gelegd in de hoop verklaringen te vinden. Een biograaf praat met buren en kennissen en kijkt naar familiefilmpjes over de langdurige revalidatie van Renée.

Post Mortem start fragmentarisch met anekdotes over Emiel Steegman's jeugd en afstandelijke ontmoetingen met bemoeizieke buren. Nadien komt de focus nadrukkelijk te liggen op de ouders en hun zieke kind en lijkt de buitenwereld wel afgesloten. Deze ingrijpende passages die het middendeel van de roman beheersen, grijpen naar de keel. Het slot is hoopvoller en meer op de toekomst gericht en verrast wanneer gebeurtenissen uit Steegmans roman zijn echte leven komen binnensijpelen.