Het lijkt stilaan een trend te worden, romans die opgemerkt worden en de nodige aandacht krijgen na het overlijden van de auteur. Zo ook met Karoo, de enige in 1998 verschenen roman van de in 1996 overleden Steve Tesich die nu in Europa aan zijn opmars bezig is. De naam van de auteur zei me in eerste instantie niets doch de uit Servië afkomstige Tesich wiens vader in 1945 voor het Titoregime naar de VS vluchtte en wiens familie hem in 1957 vervoegde bleek werkzaam in de filmindustrie en schreef de filmbewerking voor The World According to Garp (1982) en won een Acadamy Award voor Breaking Away (1979) doch genoeg biografische gegevens, enkel hier meegedeeld om de link mee te geven waarbinnen het verhaal zich afspeelt, nl. de filmindustrie.
Saul Karoo is een 50-plusser, hij is broodschrijver, hij doktert/herschrijft filmscenario's en lapt voltooide films die bij de oorspronkelijk regisseur zijn weggehaald opnieuw op, vandaar zijn bijnaam Doc Karoo. Hij lijdt aan diverse ziektes, zo is hij immuun voor alcohol, ontwijkt iedere vorm van onder elkaar zijn, hij heeft een schoonmaakster Maria die hij gedurende de 2 jaren dat zij bij hem werkzaam is nog nooit heeft gezien, hij heeft huisziekte en voelt zich enkel thuis in de huizen van andere mensen, hij heeft geen ziektekostenverzekering en krijgt hierdoor de bijnaam De Onverzekerde Man. Op het ogenblik dat we hem ontmoeten op een dag-na-Kerstmis-feest bij vrienden in New York is hij 2 jaar uit elkaar, officieel niet gescheiden, met zijn ex Dianah. Ze is weliswaar nog zijn vrouw doch zijn huwelijksleven was voorbij. Het was het onder elkaar zijn, de tijd samen, waardoor zijn huwelijk kapotging. Ze vieren zelfs nog de twee verjaardagen van hun uiteengaan met wederzijds goedvinden. Billy is hun adoptiefzoon, eerstejaars op Harvard, rond de 1,98 meter, nog steeds in zijn groei en woont bij zijn moeder. Met Saul gaat het niet goed, zijn vrouw vindt hem een dik monster en zij vindt dat Billy een betere vader verdient, maar helaas voor hem is Saul de enige vader voor hem. Saul's vader stierf 3 jaar geleden aan kanker aan de ruggengraat. In zijn laatste jaren ging hij geloven dat hij twee zonen had, De goede, Paul, van wie hij waanzinnig hield en de waardeloze zoon, Saul, die hij waanzinnig haatte. Alle ingrediënten zijn hier dus aanwezig om er een dolkomisch verhaal van te maken en er zijn ook wel tal van komische scènes zoals de beschrijving van het medisch onderzoek dat Saul dient te ondergaan om te slagen voor het bekomen van een ziektekostenverzekering. Hij geraakt echter niet verder dan de secretaresse Elke Höhlenrauch, gebiologeerd als een konijn in een pythonkooi. Hopelijk komt van dit boek een filmbewerking !
Saul lijdt eveneens aan een Cromwell-kwaal. Jay Cromwell is filmproducent van beroep en is zo slecht als het gras groen is. In zijn hoedanigheid van herschrijver had Saul bij drie verschillende scenario's met hem samengewerkt. Het derde behoorde toe aan een jongeman die onuitgenodigd opdaagde bij de sneakpreview van zijn film in Pittsburgh en later zelfmoord pleegt. Hij wilde met Cromwell niets meer te maken hebben doch bleef het gevoel behouden dat hij op hem wachtte en aangezien wachten soms beloond wordt vraagt Cromwell hem enige tijd later om het filmscript De Oude Man van Arthur Houseman te herschrijven, Door een combinatie van ouderdom en ziekte kan Houseman zijn laatste film zelf niet afmaken en wil Cromwell geld investeren om dit kleine meesterwerk te commercialiseren. Na de oorspronkelijke film gezien te hebben stemt Saul ermee in, wellicht ingegeven door het feit dat hij in een filmfragment de stem herkent van de vrouw die hem vele jaren terug haar zoon afstond en na de bevalling de wenst uitdrukte om de adoptiefouders aan de lijn te krijgen. Dianah was op het ogenblik van de oproep niet thuis. Saul is dermate door deze vrouw en moeder van Billy gebiologeerd dat hij haar in Los Angeles opzoekt. Hij aanhoort Leila Miller's levensverhaal, haar vader vroeg haar op zijn sterfbed vergiffenis omdat hij nooit van haar gehouden had, haar vriendje en vader van het kind Jaimie kwam de eerste maal dat hij alcohol dronk om in een auto-ongeluk en haar ouders beschouwen hun 14-jarige zwangere dochter als een hoer en willen dat ze het kind voor adoptie afstaat. Je zou voor minder depressief worden en om toch nog iets van haar leven te maken wil Leila filmster worden en krijgt ze enkele rolletjes aangeboden, scènes waarin zij voorkomt doch die bij de release alle blijken weggesneden te zijn. Saul is dermate bewogen door de verliezen in haar leven dat hij Cromwell er van overtuigt om alle weggesneden scènes met Leila terug op te nemen. Hij weet dat zij weliswaar nooit een grote actrice zal worden doch de bewogenheid neemt de bovenhand en hij wil Leila hiermee een gevoel van eigenwaarde en betekenis geven. Van het ene komt meestal het andere en beiden beginnen een relatie. Hij herschrijft het filmscenario in functie van Leila en vertrekt samen met haar en Billy naar Pittsburgh waar de eerste sneakpreview van de film zal plaatsvinden. Hij is na de film van plan om Leila en Billy te vertellen dat ze moeder en zoon zijn ! Voor de eerste keer in zijn leven voelt Saul zich een lid van een liefhebbend gezin.
Zover komt het echter niet, Saul wordt na 12 dagen coma wakker in een ziekenhuis en verneemt er dat hij in een ongeval was betrokken en Billy en Leila het niet hebben overleefd. Na zijn revalidatie keert hij terug naar New York.
Het ongeval heeft voor een transformatie in zijn fysieke verschijning gezorgd, hij heeft vieze verbanden aan zijn vingers, kapotte tanden, zijn gezichtsspieren bewegen constant waardoor mensen in een grote boog om hem heen lopen. Hij wordt gemeden. Hij ontdekt dat er geen vroeger leven meer is dat hij kan aanvatten, hij verkeert in een nieuw soort van niet-bestaan. Hij is uit het ene soort coma gekomen en in een andere soort coma geraakt, het coma bij bewustzijn van het alledaagse leven waarvan je niet kunt herstellen. Het gaat van kwaad naar erger.
Hij begint naar zichzelf te bellen vanuit openbare telefooncellen en zorgt ervoor dat er steeds iemand in de buurt is die kan meeluisteren. Hij belt zijn dode vader op om hem ervan te overtuigen dat hij had geprobeerd om van hem te houden. Hij belt zijn moeder om zich te verontschuldigen dat hij niet eerder heeft gebeld. Ook Billy en Leila belt hij minstens 1 keer per dag. Alle telefoongesprekken bedoeld om pijn in hem op te wekken.
Cromwell neemt opnieuw met Saul contact op en vertelt hem dat hij van plan is om het verhaal van Leila uit te brengen, hij heeft hiervoor een werkloze Pulitzerprijswinnaar aangesproken, en onvermijdelijk komen Billy en hijzelf dan ook in het verhaal voor. Saul stemt hiermee in doch ontvlucht na de publicatie van het tijdschriftartikel en alle hiermee eventueel verbonden heisa New York en trekt bij zijn moeder in Chicago in.
Hij overpeinst er zijn relatie met Billy en Leila en komt tot de vaststelling dat de schrijver van het verhaal meer kende over Billy en Leila dan hijzelf. Ook hijzelf kwam uit het verhaal veel bevredigender en zinniger tevoorschijn dan de persoon die hij kende. Door het verhaal kon hij privé de persoon worden voor wie hij in het openbaar doorging. Zo komt in het verhaal ook voor dat Leila en Billy verliefd op elkaar waren geworden.
Om met zichzelf in het reine te komen brengt Saul een bezoek aan de stervende Arthur Houseman om er vergiffenis te vragen voor het herschrijven van zijn verhaal van De Oude Man doch wordt er de deur gewezen.
Op vraag van Jay brengt hij vervolgens een bezoek aan de Burbank Studio's waar Jay hem een gele manilla envelop overhandigt met daarin het manuscript van het nog te verschijnen boek over Leila waarvan Jay de filmrechten heeft gekocht. Saul wordt gevraagd om het filmscenario ervan te schrijven. De film in boekversie is een puinhoop, aan het eind wordt Saul verlost van de pijn bij het verlies van de twee mensen van wie hij had gehouden. Maar de echte Saul was niet zeker of hij ooit van iemand had gehouden en zag zodoende geen mogelijkheid tot verlossing voor zichzelf. Toch gaat zijn voorkeur naar de Cromwell-versie i.p.v. de versie die hij had beleefd.
Tijdens dit bezoek heeft Saul problemen met zijn sluitspier en kan hij met moeite voorkomen dat het één en ander zijn lichaam verlaat en wanneer hij dan uiteindelijk een WC voor vrouwen bestemd bereikt blijkt de vloeibare aard van zijn ontlading bloed te zijn. De roman eindigt nogal vreemd met ideeën die Saul heeft voor zijn nieuwe Odysseus-film. Aan boord van een zonnevaartuig gaat Odysseus op zoek naar God en ziet hoe God vanaf de buitenste rand van het bestaan zichzelf de nietsheid in slingert en alles wat God schept in nietsheid verandert en weer terugkeert. zodat hij telkens en telkens weer bij het begin moet beginnen om tijd, ruimte en leven weer helemaal van voren af aan te scheppen. Odysseus kan de kloof die hem van God scheidt niet overbruggen. En zo vaart Odysseus verder, God achterna, zonder hoop Hem ooit in te halen of ooit een plek te bereiken die zijn thuis is.
Op de achterflap van het boek schrijft Howard Jacobson (winnaar van de Man Booker Prize 2010) dat je alles moet laten vallen om Karoo te lezen en datgene wat je leest niet zo goed zal zijn als Karoo. Het is nu ook weer niet omdat je ooit een belangrijke boekenprijs hebt gewonnen dat je de wijsheid in pacht hebt om te oordelen of een boek goed is. Zoals vele commentaren die ik gelezen heb is deze roman best onderhoudend en staan er best mooie literaire staaltjes van vakmanschap in, het verhaal mist echter een einde. Het levensverhaal van Saul wordt nog eens overgedaan met het Odysseus-verhaal doch het gewijzigde vertellersperspectief doet deze roman geen goed. Wat veelbelovend begint eindigt op een sisser. Dit had een grote roman kunnen zijn doch de laatste 50 bladzijden zijn er teveel aan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten