Gajto Gazdanov - Het fantoom van Alexander Wolf

In hun zoektocht naar verborgen parels stootte uitgeverij Lebowski vorig jaar met Stoner op een onverwachts succes. In afwachting van een nieuwe vertaling van het werk van John Williams kwam de uitgeverij op de proppen met de in onze contreien vrij onbekende Russische schrijver Gajto Gazdanov. De reeds in 1971 overleden auteur wordt in de Russische traditie nochtans in één adem genoemd met de bekende schrijver Nabokov. In het fantoom van Alexander Wolf vereenzelvigt de schrijver zich met een naamloze journalist wiens leven voor altijd wordt getekend als hij op zestienjarige leeftijd iemand neerschiet. Commercieel succes heeft deze roman tot op heden niet gekend; een ware ontdekking is het des te meer.

Ten tijde dat de zestienjarige zijn belager neerschiet wordt Rusland geteisterd door onlusten tussen de Roden en de Witten en ook andere revolutionaire bewegingen trachten hun graantje mee te pikken. Het voorval blijft hem achtervolgen, ook nadat hij in Parijs verder heeft gestudeerd en werk heeft gevonden als journalist. Hij dicht aan dit voorval zijn gespleten karakter toe. Ondanks zijn onmiskenbare kwaliteiten voor de letteren en het verfijnde, kiest hij voor een gemakkelijke carrière als journalist die alles aanneemt wat men hem voor de voeten gooit. Ook in zijn privéleven sukkelt hij van de ene mislukking in de andere en wijdt hij zijn tijd aan zaken die hij verfoeit, zoals drinken, vechten en sport.

Zijn leven verandert danig als hij een boek leest van een zeker Alexander Wolf. In diens verhalenbundel vindt hij een exacte weergave van de gebeurtenissen die hij sinds zijn zestiende heeft geprobeerd te verdringen. De moordaanslag wordt er minutieus in beschreven, maar ook de afloop waaruit blijkt dat de man het heeft overleefd. Gefascineerd en enigszins bevreesd gaat hij op onderzoek langs diens uitgever in Londen. Die verzekert hem echter dat mijnheer Wolf een rasechte Brit is. Een persoonlijke brief gericht aan de auteur krijgt geen antwoord. Bij toeval leert hij in een Russisch café in Parijs een man kennen die jarenlang de buur was van Sasja Wolf, onmiskenbaar een Rus, die samen met hem heeft gediend.

Het leven gaat echter verder zonder verdere rimpelingen tot de journalist op een bokswedstrijd in Parijs kennis maakt met een bijzondere dame, de Russische Jelena Nikolavjevna. Hij voelt zich meteen aangetrokken tot haar ijzige schoonheid en ze beginnen een romance. Hoewel ze fysisch weinig scrupules kent, blijft Jelena gesloten als het om persoonlijke zaken gaat. Hij wint uiteindelijk haar vertrouwen en ze vertelt hem over haar grote liefde, een man die de dood op een haar na had gemist en haar volledig in zijn greep had. Ze wist ternauwernood aan zijn macht te ontsnappen en vluchtte vanuit Londen naar Parijs.

Uiteindelijk lopen beide protagonisten elkaar tegen het lijf in het hun vertrouwde Russische café in Parijs. Ze bieden elkaar de kans om met zichzelf en het verleden in het reine te komen. Alexander Wolf is nog maar de schim van de man die hij vroeger was. Hoewel hij ondertussen een begenadigd schrijver is, ziet hij dit niet als een groot succes. De journalist zit in een omgekeerde beweging waarbij hij de vroeger malaise langzaam van zich weet te schudden. De zo geanticipeerde confrontatie met zijn fantoom lijkt dan ook een maat voor niets.

Het fantoom van Alexander Wolf start als een spannende thriller om over te gaan in een psychologisch, diepgravend verhaal. Ondanks dat Gajto Gazdanov al geruime tijd is overleden, is deze roman zeker niet oubollig. In een vlotte en hedendaagse vertelstijl met perfecte harmonie tussen feiten, indrukken en introspectie schetst Gazdanov de levens van beide actoren die sinds het fatale voorval zoekende zijn. De ene is verlamd door schuldgevoel, terwijl de andere zich geen zinvol leven weet te vormen na zijn ontsnapping aan de dood.