Amos Oz - Onder vrienden

Amoz Oz is een van de bekendste Israëlische schrijvers die vaak wordt genoemd als kanshebber op de Nobelprijs literatuur. Hij is een prominent voorvechter van een twee-statenoplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict en in zijn werk schemert de achtergrond van het conflict steeds door. Zo ook in Onder vrienden, een verhalen-bundel over het leven in de kibboets anno jaren '50. Hoewel de verhalen gaan over de dagelijkse gang van zaken binnen deze afgeschermde samenleving, is het aanslepende conflict nooit helemaal weg. Er is altijd wel een familielid dat is omgekomen of een zoon of dochter die legerdienst moet doen. De acht verhalen tonen echter in de eerste plaats de kleine kantjes van de bewoners van de fictieve landbouwnederzetting Jikhat.

Het leven in de socialistisch ingestelde kibboets is aan strikte regels onderworpen. Zo slapen de kinderen allemaal samen en niet thuis bij hun ouders. De kibboets voorziet in werk en levensmiddelen en vraagt dagelijkse inzet van zijn bewoners om de kleine gemeenschap draaiende te houden. Kinderen wordt discipline bijgebracht door op jonge leeftijd mee in het landbouwleven te stappen. Na het werk is er tijd voor ontspanning en komen de mannen samen om het leven in de kibboets te becommentariëren en te roddelen over de misstappen van de verschillende inwoners.

Ronni Shindlin voert hier vaak het hoge woord. Hij heeft altijd wel een mening over wat er gebeurt in de kibboets. David Dagan is als grondlegger van de huidige kibboets meer dan eens het onderwerp van hun discussies. Ze roemen zijn duidelijke kwaliteiten als leider en mentor van de jongeren, maar David is niet vies van het vrouwelijk schoon en heeft al vier kinderen bij verschillende vrouwen verwekt. Als hij dan ook nog eens relatie begint met de zeventienjarige dochter van een van zijn beste vrienden, kiezen de criticasters de kant van de arme vader.

Toch wordt Ronni zelf ook het onderwerp van gesprekken en roddels als hij het opneemt voor zijn vijfjarige zoon Joeval die wordt gepest in het slaapvertrek. Zelfs zijn vrouw vindt dat Ronni het kind te veel verwend en dat diens kinderlijk gedrag en de bijhorende pesterijen daaraan te wijten zijn. Ronni stelt heimelijk de rigide wetten van de kibboets in vraag en is lang niet de enige.

Veel kinderen worden bij een kibboets aangeboden wanneer er niemand is om voor hen te zorgen. Ze worden als het ware ingelijfd. Sommigen vinden er hun draai, maar anderen kunnen nooit volledig wennen aan het vastgelegde leven in deze gemeenschap. Zo moet de zestienjarige Mosjee hemel en aarde bewegen om zijn zieke vader even te mogen bezoeken.

Hoewel Onder vrienden bescheiden lijkt van opzet, bevat deze bundel wel degelijk een onderliggende politieke boodschap. De socialistische inslag van de kibboets waar alles van iedereen en voor iedereen is, functies worden verkozen en vrouwen zich niet kunnen ontplooien, zorgt voor twijfels en wrijvingen. Amoz Oz die zelf dertig jaar in een kibboets heeft geleefd, weet als ervaringsdeskundige minutieus de plus -en pijnpunten van deze samenlevingsvorm bloot te leggen.