Het lijkt wel de titel van een economische verhandeling, deze nieuwe roman van Tom Rachman , één van de grote Engelstalige beloften, geboren in Londen en opgegroeid in Vancouver. Hij vestigde meteen zijn naam met zijn debuut, De onvolmaakten (2010), een wervelende roman over het wel en wee op een krantenredactie in Rome. Dat Rachman een wereldburger is, wordt nog meer duidelijk in zijn nieuwe roman, De opkomst en ondergang van grootmachten, waar zijn hoofdpersonage Tooly in haar korte leven reeds de helft van de wereld heeft gezien. Van Australië naar Bangkok, via New York naar een kleine plaatsje in Wales. Over drie door elkaar lopende tijdspannes volgen we Tooly als kind van tien, als jonge twintiger en als tot rust gekomen dertiger. Als lezer krijg je snel door dat ze reeds een hoop heeft meegemaakt.
In 2011 heeft Tooly zich als kleurloze vrouw in de dertig in het nietige Caergenog teruggetrokken. Ze heeft haar resterende centen gestopt in de aankoop van een boekhandel die gedoemd is failliet te gaan. Ze maakt lange wandelingen en schuwt de omgang met anderen. Ze leeft tussen de boeken en heeft enkel regelmatig contact met Fogg, een jonge nitwit die er als hulpje werkte en die ze uit haar eigen zak blijft betalen. Er komen maar enkele klanten per dag langs en het is maar een kwestie van tijd voor ze niets meer overhoudt. Tot ze op een dag een berichtje krijgt via de nieuwe media, die ze nog maar net in haar leven heeft toegelaten.
De jonge Tooly, een meisje van tien jaar, verhuist regelmatig van de ene grootstad naar de andere. Haar vader (Paul) wordt naar verschillende ambassades over de wereld gestuurd om er de informaticasystemen bij te werken. Paul is een emotioneel onhandige man van weinig woorden. Hij heeft geen voeling met zijn dochter en vergeet zelfs soms dat ze er is. Tooly moet steeds van school veranderen, zodat ze moeilijk aansluiting vindt bij leraars en leeftijdsgenoten. Wanneer ze op een dag in Bangkok Sarah tegenkomt stelt die zich voor als haar moeder. Tooly meent dat dit niet zo is, maar geniet toch van haar aandacht. Langzaam maar zeker eigent Sarah zich het kind toe.
Als tiener en jonge twintiger reist Tooly de hele wereld rond in het bonte gezelschap van Humphrey, een bibliofiel met Russisch accent en de flegmatieke Venn die steeds hun overgang naar een nieuwe bestemming regelt. Sarah sluit zich af en toe bij hen aan. Tooly hokt steeds samen met Humphrey, een soort vaderfiguur, terwijl Venn bezig is allerlei zaakjes te regelen. In New York gaat ze vaak alleen op pad en leert nieuwe mensen kennen door zichzelf met een smoes uit te nodigen in hun woonst. Ze leert drie studenten kennen en begint met één van hen, de timide Duncan een relatie. Normaal gezien wint ze het vertrouwen van vreemden om hen dan op te lichten, maar deze keer krijgt ze het niet over haar hart.
Gaandeweg vloeien de drie verhalen in elkaar over en beginnen bepaalde mysteries zich te ontplooien. Tooly wordt terug naar het verleden gezogen en zoekt contact met Sarah in de hoop dat die antwoorden kan geven op haar vragen. Werd ze als kind ontvoerd en weggehaald bij haar vader? Waarom hoort ze niets meer van Venn die toch steeds naar haar heeft omgekeken? En waarom spreekt de verwilderde Humphrey ineens vloeiend Engels? Ze is op aanraden van Duncan naar New York afgereisd, maar herkent amper de man waarmee ze zoveel jaren samen heeft doorgebracht. Ze ziet voor zichzelf geen weg meer terug voor ze antwoorden heeft gekregen op de vragen die haar blijven achtervolgen.
De opkomst en ondergang van grootmachten belicht belangrijke periodes in de geschiedenis, zoals het afbrokkelen van de Sovjet-Unie, de aanslagen van 9/11, de oorlog in Irak, e.a. Ze vormen echter een diffuse achtergrond waarvan Tooly zich amper bewust is. Ze is niet bijster geïnteresseerd in politiek of nieuwe media. Ze heeft als een van de laatsten een mobieltje en het internet heeft zich nog niet aan haar geopenbaard. Haar eigen leven is al moeilijk genoeg om te regelen en ze maakt enkel tijd voor haar grote liefde voor boeken. Toch is deze roman allesbehalve saai door de vlotte vertelstijl en de kleurrijke personages die worden belicht. Tom Rachman bezit bovendien de zeldzame kwaliteit om het hele verhaal door te blijven verrassen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten