Michel Houellebecq - De Kaart en het Gebied

Michel Houellebecq heeft mij nog maar zelden teleurgesteld met zijn romans. Zijn laatste boek, De kaart en het gebied, kan me zeker ook bekoren. Toch lijkt het wel een nieuwe Houellebecq die is opgestaan. De sexuele spanning die vaak centraal staat in zijn romans is volledig weggevallen als voornaamste motivator van zijn personages. Is dit dan ook de reden dat dit boek eindelijk de felbegeerde Prix Goncourt in de wacht sleepte? Kunst, geld, liefde, dood, werk en de vader-zoonrelatie zijn enkele thema's van deze weemoedige roman waarmee Houellebecq zichzelf op een fenomenale manier heeft heruitgevonden.

De roman volgt beeldend kunstenaar Jed Martin, die verspreid over drie artistieke periodes een oeuvre creëert dat hem steenrijk maakt. Maar hij wordt er niet gelukkiger van en blijft het grootste deel van zijn leven eenzaam. Jed is geen kunstenaar met een roeping, het overkomt hem allemaal. Zijn eerste succes (het fotograferen van landkaarten) wordt mede mogelijk gemaakt door zijn toenmalige vriendin Olga die voor Michelin werkt en die hem helpt met de juiste connecties en een goede publiciteitscampagne. Jed weet zich met zijn pas verworven succes geen houding te geven en de relatie met Olga bloedt dood. In een tweede creatieve fase zal Jed zich weiden aan schilderijen uit de ‘elementaire beroepen’. Ook deze tentoonstelling wordt een grandioos succes en zijn schilderijen verkopen voor recordbedragen.


Het meest interessante personage in de roman is echter Michel Houellebecq zelf. Jed Martin vraagt Houellebecq een tekst te schrijven voor zijn tentoonstellingscatalogus. Op meesterlijke wijze karakteriseert de schrijver het personage Houellebecq, dat precies de schrijver is die we kennen uit de media. Hij drinkt te veel, hij is antisociaal, misantroop, zwartgallig, depressief en een sekstoerist.
De schrijver Houellebecq maakt kortte metten met dit simplistische beeld dat van hem bestaat door het te vangen in een fictief personage.

In het derde deel van de roman wordt het verhaal volledig overhoop gegooid door de moord op Houellebecq en de focus verschuift dan ook naar dit moordonderzoek. Jed zal hier in een later stadium nog een kleine rol in spelen door het eerdere contact en het van Houellebecq gemaakte zelfportret.

Houellebecq schuwt de nodige kritiek niet op de kunstwereld, het kapitalisme, het moderne Frankrijk, ... De passages van Houellebecq als personage zorgen voor een grappige noot, maar voor de rest is de roman eerder somber. Toch hield ik een optimistisch gevoel over aan het lezen van deze prachtige roman.