De zomer van het oorlogsjaar 1944. Het is tropisch warm in het stadje Newark, vlak bij New York. Nadat in juni in de Italiaanse wijk een eerste geval van kinderverlamming is vastgesteld, lijkt de besmetting snel uit te breiden. Er bestaat nog geen vaccin tegen polio en geen enkel medicijn brengt soelaas. De 23-jarige gymnastiekleraar Bucky Cantor houdt tijdens de zomervakantie een oogje in het zeil op de speelplaats waar de kinderen uit de buurt dagelijks komen spelen. Zijn verloofde Marcia smeekt hem de stad te ontvluchten als de poliobesmetting ook slachtoffers maakt onder de kinderen op het speelplein. Ze wil dat hij een job als watersportinstructeur in een zomerkamp in de bergen aanneemt. Bucky wil ‘zijn kinderen’ niet in de steek laten. Maar uiteindelijk verruilt hij het broeierige, muffe Newark toch voor het frisse, ongerepte Indian Hill in het Poconosgebergte. Na een tijd krijgt Bucky last van gewetenswroeging.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik de eerste 50 pagina's moest doorworstelen; niet omdat het moeilijk was geschreven; Roth heeft een heel toegankelijke vertelstijl, maar omdat het geheel me een beetje te verhalend en belerend overkwam. Nadien blijkt echter dat je deze introductie nodig hebt om de rest van het boek volledig te begrijpen. Nemesis betekent letterlijk gevaar en staat hier voor de grote polio-uitbraak tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog. Naarmate het boek verdergaat, begin je meer mee te leven met het hoofdpersonage Bucky en zijn onmogelijke keuze en het daarbij horende schuldgevoel. Het derde en laatste hoofdstuk laat je als lezer verbouwereerd achter. Prachtige roman waar je na het lezen nog lang over blijft nadenken.
Wat mij vooral aangreep in het boek was de angst van ouders dat hun kinderen ook getroffen zouden worden door polio. Erg aangrijpend. Ik moest denken aan mijn eigen ouders. Hoe bang zullen die niet geweest zijn dat ik het niet zou halen, toen ik in 1956 als vijfjarig jochie polio kreeg. Gelukkig ben ik helemaal hersteld. Hoewel ik de laatste twee jaar last heb van mijn rechter been en arm; de poliozijde. Ik loop moeilijk, ben extreem snel vermoeid etc. Naar aanleiding van dit boek ben ik gaan zoeken op 'restverschijnselen polio'. Je weet tenslotte maar nooit. Het eerste wat ik tegenkwam was 'Post Polio Syndroom'. Alle symptomen kon ik zo afturven. Nu hebben mijn beperkingen een naam en zit het niet, zoals door huisarts en neuroloog (non-verbaal) werden gesuggereerd, tussen de oren.
BeantwoordenVerwijderenDit boek zal ik nooit vergeten.
jan van der hoeven (janvdhoeven@planet.nl)