Te ontdekken : Jonathan Franzen - Het Kraus-project

Jonathan Franzen vertaalde voor The Kraus Project een aantal essays van de Oostenrijkse polemist, toneelschrijver en dichter Karl Kraus (1874-1936). Middels annotaties laat Franzen zien wat ze zeggen over deze tijd. In oktober, ruim vijf jaar later, verschijnt The Kraus Project. Het 336 pagina’s tellende boek is qua omvang iets ruimer uitgevallen. Franzen vertaalde drie essays, die volgens hem, ook al zijn ze zo’n honderd jaar oud, nog veel over deze tijd zeggen. Om Kraus' visionaire blik aanschouwelijk te maken, licht Franzen met annotaties zijn persoonlijke reflecties toe.

 Kraus was een van de meest gevreesde satirici in de nadagen van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie. Hij stond bekend als 'de Weense een-mansguerrilla tegen huichelarij'. Met zijn radicale maatschappijkritiek zette hij zich af tegen het bekrompen moralisme van de heersende klassen. Ook had hij veel kritiek op journalisten, die hij als verlengstuk van de machthebbers zag. Volgens Kraus waren kranten het belangrijkste medium van oorlogspropaganda.

Franzen ontdekte Kraus toen hij begin jaren tachtig in Berlijn studeerde. Het begon met Kafka, en daarna, twee jaar later, Karl Kraus. Hoewel het werk van Kraus bekend staat als 'impossible to translate', waagde Franzen zich toch aan de vertaling. En ja, ook voor Franzen is Kraus soms onnavolgbaar. In Kraus ziet Franzen een geestverwant, want ook de schrijver van The Correcties en Vrijheid laat zich graag kritisch uit over zijn eigen cultuur. Bekend zijn Franzens essays waarin hij de technologische ontwikkelingen (zoals Twitter en e-books) en het consumptie-gedrag op de korrel neemt. Bij The Kraus Project toetst hij Kraus' standpunten op de kwesties die Franzen bezig houden.

Afgaande op de voetnoten die The Paris Review vorige week publiceerde, valt op te maken dat het vooral om Franzens overpeinzingen is te doen. De verhouding tekst is ongeveer een (Kraus) op drie (Franzen). Het boek mag dan worden gepresenteerd als eerbetoon aan zijn leermeester, we komen vooral veel over de literaire thema's van de Amerikaanse auteur te weten.

Het boek verschijnt in oktober in Nederlandse vertaling. (bron : boeken.vpro.nl)