Minder keuze in de boekenkast

Volgens een artikel in de Standaard snoeien zowel Vlaamse als Nederlandse uitgevers in hun aanbod.

‘Goed voor de bossen', klinkt het onder de cynici, maar feit is: de literatuurliefhebber zal het met minder boeken moeten stellen. Uitgevers snoeien steeds meer in zowel het boekenaanbod dat ze elk jaar op de markt brengen als in de oplage per titel. De uitgevers reageren daarmee op het woelige klimaat waarin het boekenvak zich bevindt. Bij onze noorderburen daalt de boekenomzet al sinds halfweg vorig jaar en uitgevers sturen hun beleidsplannen bij. Er zijn fusies en saneringen, en de uitgeefcatalogi worden dunner.

 

Judith Hermann - Alice

In deze in 2009 verschenen derde verhalenbundel van de Duitse schrijfster Judith Hermann beschrijft zij in 5 kortverhalen de confrontatie van Alice met de dood. Elk verhaal draagt de naam van een man die zij gekend heeft, Micha, Conrad, Richard, Malte en Raymond. Vriend, kennis of geliefde. De dood is weliswaar de rode draad in alle verhalen doch het is vooral wat de dood met de nabestaanden doet en hoe zij achterblijven terwijl de wereld doordraait. In de eerste drie verhalen kom je niet veel te weten over de band die Alice heeft met de overledenen, het zijn kennissen. In verhaal 4 komt de dood akelig dichter bij en treft een homosexuele oom van Alice die 40 jaar geleden zelfmoord heeft gepleegd. In het  laatste verhaal is het haar geliefde Raymond die sterft.    
       
Elk verhaal wordt op een zeer serene en realistische wijze beschreven. De zeer heldere taal, elk woord gewikt en gewogen en geen woord teveel, zuigt de lezer het verhaal in en maakt je tot medegetuige. Woorden lenen zich er niet voor om te beschrijven welke leegte een overlijden achterlaat doch Hermann komt wel echt zeer dicht in de buurt.    

Siri Hustvedt - De zomer zonder mannen

Wat doet het met een vrouw (de vertelster Mia) wanneer zij door haar man (Boris) na dertig jaar huwelijk wordt ingeruild voor een 20 jaar jonger exemplaar met weliswaar slap maar glanzend bruin haar doch met echte borsten, een bril met smalle glazen en een scherp verstand ? De Pauze zoals Mia haar noemt doet haar in een ziekenhuis belanden waar zij door dokter S. psychiatrisch behandeld wordt. Om het  gebeuren te verwerken besluit zij de zomer in haar geboortedorp Bonden door te brengen waar zij haar moeder terugvindt en een aantal bijzondere vriendinnen van haar moeder ontmoet, vriendschap sluit met haar buurvrouw Lola en een poëziecursus geeft aan 7 puberende meisjes. Ze neemt er de tijd om te lezen, te schrijven en haar verleden te overpeinzen.        

De personages waarmee Hustvedt haar vertelster omringt, confronteren haar met de verschillende fases in haar eigen leven, de contacten met de tienermeisjes doen haar terugdenken aan haar eigen jeugd, in haar contact met de buurvrouw Lola en haar kleine kinderen herbeleeft zij haar eigen moederschap. Haar bejaarde moeder en vriendinnen doen haar nadenken over tijd en dood. Ze slaagt er in de loop van die zomer in te veranderen en haar eigen identiteit samen te puzzelen, los van degene die samengesmolten is met die van Boris. Hustvedt schetst een universeel portret van vier generaties vrouwen, hun pijn en hun kracht, en het nooit aflatende gevecht tussen de seksen.

'Het gaat er niet om dat er geen verschil is tussen mannen en vrouwen; het gaat erom hoeveel verschil dat verschil maakt en in welk kader wij dat willen plaatsen.'

Sandro Veronesi - XY

XY van Sandro Veronesi is net als zijn vorige succesvolle roman Kalme Chaos een echt gevoelsboek. De gebeurtenissen zijn het skelet, maar de gevoelens vormen het lichaam van de personnages. De gevoelswereld van één of meerder personages staat centraal. In XY start het verhaal nochtans met een cliffhanger, de ontdekking van een bloedbad

in een half verlaten Italiaans gehucht waar de tijd geen vat op lijkt te hebben. Veronesi zou hier gemakkelijk een thriller van kunnen maken, maar niets van dat.

Er zijn geen overlevenden en wat er precies gebeurd is, is zo onvoorstelbaar, dat Veronesi het wel onder woorden brengt, maar niet verklaart. Talrijke hypotheses doen de ronde en de media speelt hier gretig op in. Het gehucht wordt overspoeld met journalisten. Tot overmaat van ramp raakt het kleine dorp volledig ingesneeuw en afgesloten van de buitenwereld. Maar XY focust zich niet op de verklaring van de massamoord, hoewel de hoofdpersonages hun leven hier wel door wordt beïnvloed.

J.M. Coetzee - Wereld en wandel van Michael K

Het lezen van In Ongenade deed mij naar meer Coetzee verlangen, reden waarom ik zijn eerste Booker Prize winner (1983) heb uitgekozen en ik heb het mij geenszins beklaagd. Ook dit werk behoort tot de wereldliteratuur. Het thema van de éénling die zich staande moet houden binnen een groep, een vaak weerkerend thema in het werk van Coetzee, komt hier aan bod.

Michael K is niet als moeders mooiste geboren (hazenlip) en krijgt het tijdens zijn jeugd hard te verduren. Op jonge leeftijd komt hij in een tehuis terecht, hij krijgt als 15-jarige een baantje bij de gemeentelijke plantsoendienst en door zijn handicap heeft hij geen succes bij de meisjes. Zijn moeder is ernstig ziek en verlangt er naar om nog éénmaal haar geboortedorp te zien. Hij besluit haar er heen te brengen en met de nodige problemen om aan de juiste papieren te geraken besluit hij het er zonder de vereiste documenten op te wagen en vertrekt met moederlief dwars door het door burgeroorlog geteisterde Afrikaanse platteland. Onderweg sterft zijn moeder doch hij zet zijn reis met enkele schamele bezittingen en de as van zijn gecremeerde moeder verder. Op de plaats waar hij meent dat zijn moeder haar jeugd doorgebracht heeft betrekt hij een leegstaande houten woning en probeert er in isolement een nieuw leven op te bouwen. Hij wordt opgepakt en onder verdenking van medewerking met de guerrilla in een kamp opgesloten. Meer dood dan levend ontvlucht hij dit kamp en trekt verder...

Het is bewonderenswaardig en tegelijkertijd ontroerend dat de overlevingsdrang bij Michael K ondanks de vele tegenslagen en ontberingen, zonder uitzicht op een toekomst, de bovenhand neemt.
Afgeschilderd en behandeld door zijn omgeving als een gedrocht voel je waarlijk veel sympathie voor hem en voel je je zelfs gesterkt na lezing van deze schitterende roman.        

Thomas Pynchon - Vineland

Een boek van Thomas Pynchon lezen is geen pure ontspanning. Soms moet je jezelf dwingen erin bezig te blijven. Als je het laat liggen, wordt je er toch terug naar toe gezogen om te ontdekken welke nieuwe intriges er zich ontwikkelen. Zo ook in Vineland. In tegenstelling tot De Veiling van nr. 49 vinden we hier wel degelijk een rechtlijnig (en complex) verhaal, al wordt dit pas op het einde duidelijk.

Mijn povere poging tot reconstructie van dit verhaal begint bij Prairie die opgroeit bij haar overjarige hippievader Zoyd, maar plots op de vlucht moet slaan voor "booswicht" Brock Vond, een ambitieuze machthebber die de excessen van het hippietijdperk wil uitwissen. Natuurlijk is er meer aan de hand. Brock Vond is geobsedeerd door de ex-vrouw van Zoyd en moeder van Prairie, nl. Frenesi. Nadat hij haar had toegeëigend en ingeschakkeld in zijn verklikkersprogramma, werd ze bevrijd uit zijn klauwen door DL. In die tussenperiode leert Frenesi Zoyd kennen en raakt ze zwanger van Prairie. Brock weet haar terug te vinden en Frenesi kiest voor Brock, zodat deze Zoyd en Prairie met rust laat. Tot bij hem de stoppen doorslaan ...

Jonathan Franzen op de barricade tegen e-boek

Volgens Jonathan Franzen verkiezen ernstige lezers het gedrukte boek. Weg met de e-boeken, vindt de Amerikaanse auteur. Franzen deed zijn opvallende uitspraken op het Hayfestival in het Colombiaanse Cartagena. Hij hield een gloedvol betoog voor de waarde van gedrukte boeken, al sluit hij niet uit dat over vijftig jaar niemand er nog om zal geven.

"Voor echte lezers is een gevoel van permanentie belangrijk", zei Franzen, de auteur van succesvolle romans als Vrijheid en De correcties. Daarmee doelt hij op het gegeven dat een boek een object is dat bestaat in een bepaalde tijd en ruimte en dat het die kwaliteiten niet verliest wanneer je het een paar jaar later opnieuw van de plank neemt. "Alles in ons leven is vloeibaar, maar een tekst verandert niet. Zullen de mensen over vijftig jaar nog steeds dat gevoel hebben? Ik ben bang dat het moeilijk zal zijn om de wereld te laten draaien als niets nog blijvend is. Je hebt die kwaliteit nodig om een systeem van rechtvaardigheid te aanvaarden."

Franzen betwijfelt ook dat je goed kunt schrijven met internet als hulp. Zelf maakt hij de toegang tot het net onmogelijk wanneer hij schrijft.